ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਸਿਰਜਕ : ਗੁਰਬਖ਼ਸ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤਲੜੀ
ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਸਿਰਜਕ : ਗੁਰਬਖ਼ਸ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤਲੜੀ
ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਗੁਰਬਖ਼ਸ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤਲੜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਨਾਲ ਆਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਰਤਕ ਵਿਚ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ਦਾ ਆਗ਼ਾਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਰਤਕ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਸਰੋਕ...
ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ (Corona virus)
ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ
ਸੀਤੇ ਪਏ ਨੇ ਬੁੱਲ੍ਹ
ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੇ,
ਦਰਵਾਜੇ ਹੋ ਗਏ ਬੰਦ
ਜੱਗ ਦੇ ਉੱਚੇ ਮਿਨਾਰਾਂ ਦੇ
ਅੱਜ ਤੱਕ ਤਾਂ ਆਪਾਂ ਨੇ ਵੀ
ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਪਾਲੀ ਐ,
ਆਪੋ-ਧਾਪੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਆਪਾਂ
ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਗੱਲ ਟਾਲ਼ੀ ਐ
ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਤਾਂ ਜਾਮ ਹੈ ਚੱਕਾ
ਸਮੇਂ ਦਾ ਚੱਕਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ,
ਜੋ ਬੀਜਿਆ ਸੀ ਉੱ...
ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਰੰਗ (The colors of nature)
ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਰੰਗ
ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੇ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਹਰ ਬੰਦੇ ਦੇ ਖਿਆਲਾਤ,
ਜਦ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਦਤਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਜਿਸਮਾਂ ਦੇ ਹਾਲਾਤ
ਨਿੰਮੀ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਮਗਰੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਘਰ ਮੁੜੀ ਸੀ ਗ਼ਰੀਬੀ ਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਨੇ ਪੜ੍ਹੀ-ਲਿਖੀ ਨਿੰਮੀ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿਣ 'ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ...
ਹਿੰਦੂ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਲਾ ਦੀ ਸਿਖ਼ਰ, ਮਹਿਰੌਲੀ (ਦਿੱਲੀ) ਦੀ ਲੋਹੇ ਦੀ ਲਾਠ
ਹਿੰਦੂ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਲਾ ਦੀ ਸਿਖ਼ਰ, ਮਹਿਰੌਲੀ (ਦਿੱਲੀ) ਦੀ ਲੋਹੇ ਦੀ ਲਾਠ
ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਸਮੇਂ ਇਸ ਲਾਠ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਕ੍ਰਿਤ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੀ ਤੇ ਇਸ ਵੇਲੇ ਵੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਗਿਣੇ-ਚੁਣੇ ਕਾਰਖਾਨੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਏਨਾ ਵੱਡਾ ਲੋਹੇ ਦਾ ਪੀਸ ਢਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੀ ਢਲਾਈ ...
ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਵਣਜਾਰਾ : ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰ
ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਵਣਜਾਰਾ : ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰ
ਪ੍ਰੋ. ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰ ਆਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਰਤਕ ਵਿਚ ਇੱਕ ਕਹਿੰਦਾ-ਕਹਾਉਂਦਾ ਨਾਂਅ ਹੈ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਉਸ ਨੇ ਅਧਿਆਪਨ ਦਾ ਕਾਰਜ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਤਿੰਨ ਵਿਸ਼ਿਆਂ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ) ਵਿਚ ਐੱਮ. ਏ. ਹੈ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਵਧੇਰੇ ਪਾਠ...
ਤਮੰਨਾ
ਤਮੰਨਾ
ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਲਗਭਗ ਚਾਰ ਵੱਜੇ ਸਨ। ਬੱਦਲਾਂ ਦੀ ਕਾਲੀ ਘਟਾ ਨੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਖੁੰਢ 'ਤੇ ਬੈਠਾ ਰੁਲਦੂ ਬੱਦਲਾਂ ਵੱਲ ਵੇਖ ਛੇਤੀ ਉਠਿਆ ਤੇ ਜੈਲਦਾਰ ਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਿਆ। ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਲਿਸ਼ਕ ਤੇ ਥੋੜ੍ਹੀਆਂ ਥੋੜ੍ਹੀਆਂ ਡਿੱਗ ਰਹੀਆਂ ਕਣੀਆਂ ਕਰਕੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕਦਮਾਂ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਥੋ...
ਦਲੇਰ ਬੰਦਾ
ਦਲੇਰ ਬੰਦਾ
Brave man | ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਬੰਦਾ ਅਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਦਲੇਰ ਹੋਣ ਦਾ ਵਿਖਾਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿਚ ਦਲੇਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਉਹ ਬੰਦਾ ਡਰਪੋਕ ਈ ਏ ਇਸ ਦੀਆਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਈ ਮਿਸਾਲਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਮ ਹੀ ਲੋਕ ਮੁੱਛਾਂ ਚਾੜ੍ਹਕੇ ਬੁਲਟ ਤੇ ਬੰਦੂਕ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਫੇਸਬੁੱਕ '...
ਖਿੱਚ-ਧੂਹ
ਖਿੱਚ-ਧੂਹ
ਜਰਨੈਲ ਕੌਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਦਾ ਸਹੀ ਪਤਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪੁੱਛਣ 'ਤੇ ਏਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਦੱਸਦੀ ਕਿ ਹੱਲਿਆਂ ਵੇਲੇ ਉਹ 7-8 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ। ਹੱਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਏਧਰ ਆ ਕੇ ਵੱਸ ਗਏ ਉਹ ਜਵਾਨ ਹੋਈ ਤੇ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਵੀ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਜਰਨੈਲ ਕੌਰ ਸੌ ਸਾਲ ਦੇ ਕਰੀਬ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਉ...
ਛੇਹਰਟੇ ਆਲੇ ਬਜ਼ੁਰਗ
ਛੇਹਰਟੇ ਆਲੇ ਬਜ਼ੁਰਗ
ਇਹ ਗੱਲ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕੁ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਦਸਵੀਂ-ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਇਮਤਿਹਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਸੁਪਰਡੰਟ ਦੀ ਡਿਊਟੀ ਛੇਹਰਟਾ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਲੱਗੀ ਸੀ। ਸਵੇਰ ਵੇਲੇ ਦਸਵੀਂ ਦਾ ਪੇਪਰ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਦਾ। ਦੋਵਾਂ ਜਮਾਤਾਂ ਦੇ ਪੇਪਰਾਂ ਵਿਚ...
ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਗੰਢਾ ਉਰਫ਼ ਮਿਸਟਰ ਪਿਆਜ਼ ਦੇ ਨਾਂਅ
ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਗੰਢਾ ਉਰਫ਼ ਮਿਸਟਰ ਪਿਆਜ਼ ਦੇ ਨਾਂਅ
Mr Onion | ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਗੰਢਾ ਉਰਫ਼ ਮਿਸਟਰ ਪਿਆਜ਼ ਜੀ! ਇਹ ਪੱਤਰ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਸਮੂਹ ਚੁੱਲ੍ਹਾ-ਚੌਂਕਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮੇਰਾ ਇਹ ਪੱਤਰ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਆਕੜ ਵਾਲੇ ਸੁਭਾਅ (ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਤੂੰ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਆਪਣੀ ਕੀਮਤ ਵਧਾ ਕੇ ਬਣਾਈ ਬੈਠਾ...
ਕਿਸੇ ਵਿਹਾਰ ਲਈ ਹੁਣ ਤਾਂ ਛੱਜ ਵੀ ਭਾਲਣਾ ਪੈਂਦੈ…
ਕਿਸੇ ਵਿਹਾਰ ਲਈ ਹੁਣ ਤਾਂ ਛੱਜ ਵੀ ਭਾਲਣਾ ਪੈਂਦੈ...
ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜੇਕਰ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਛੱਜ ਅਤੇ ਛੱਜਲੀ ਹਰ ਘਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜਦ ਵੀ ਕਣਕ, ਜੌਂ, ਛੋਲੇ ਆਦਿ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਗਹਾਈ ਕਰਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਪਿੜਾਂ ਵਿੱਚ ਛੱਜਲੀ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਸੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦਾ ਪੀਹਣ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਛੱਜ ਹਰ ਘਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਹ...
ਇਖਲਾਕ ਆਪਣਾ-ਆਪਣਾ
ਕਮਲਾ ਦੀ ਸ਼ਾਇਦ ਅਜੇ ਵੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਈ ਉਸ ਨੇ ਮਿਹਣਿਆਂ ਦੇ ਹੋਰ ਗੋਲੇ ਦਾਗਦਿਆਂ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ, ''ਉਹ ਵੀ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਏਂ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਮੁੰਡੇ ਲਈ ਦੋ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਉਧਾਰ ਲਏ ਸੀ'' ਦੇਵ ਨੇ ਹੌਲੀ ਜਿਹੀ ਕਿਹਾ, ''ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਜ਼ ਵੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਲਿਆ ਸੀ ਤੇ ਜਿਸ ਦਿਨ ਤੁਸੀਂ...
ਕਮਰਾ ਨੰਬਰ 216
ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਘਰਾਲਾਂ ਦੱਸਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਅੱਜ ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਦਾ ਗਹਿਰਾ ਪਛਤਾਵਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਹ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਇਹ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ ਹੁਣ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀਆਂ ਵਧੀਕੀਆਂ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਯਾਦ ਆ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ।
ਅੱਜ ਉਹ ਆਪਣੀ ਨੀਮ ਪਾਗਲ ਹੋਈ ਪਤਨੀ ਦੇ ਅੱਗੇ-ਅੱਗੇ ਦੋਸ਼ੀਆ...
ਹਾਉਕਾ
ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਬਾਪੂ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤ ਤੇ ਦੋ ਧੀਆਂ ਸਨ। ਬਾਪੂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜਿੰਨੇ ਜੋਗਾ ਸੀ ਉਸ ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਤੇ ਚੰਗੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਦਿੱਤੀ । ਬਾਪੂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਜਵਾਨ ਅਤੇ ਤਕੜੇ ਸਰੀਰ...
ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਪਰਖ਼
ਮਾਸਟਰ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਕੁਰਸੀ 'ਤੇ ਬੈਠਣ ਉਪਰੰਤ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਾਲਾ ਰਜਿਸਟਰ ਚੁੱਕਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਬੋਲੀ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਤੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਹੱਥ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਮੂੰਹ ਨਾਲ, ਹਾਜ਼ਰ ਜੀ!, ਬੋਲ ਕੇ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਵਾ ਰ...