ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸਥਾਨਕ ਜਾਂ ਖੇਤਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਜਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਰੂਪਾਂਤਰਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਸੰਕਲਪ ਵਜੋਂ ਇਹ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਪਰ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਮਹਾਤਮਾ ਬੁੱਧ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸਿਲਕ ਰੂਟ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਹੋਵੇ, ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਆਰਥਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਰ ਵਰਗ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਰਗ ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ।
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਯਕੀਨੀ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿਚ 54 ਫੀਸਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਆਬਾਦੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ਵਾਂਗ ਹੈ, ਪਰ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਇਸ ’ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਗਲੋਬਲ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਨਿਆਂ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੋਂ ਲਈ ਗਈ ਜਨਹਿੱਤ ਯਾਚਿਕਾ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਖਰੀ ਲਾਈਨ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਯੋਗ, ਭਰੋਸੇਮੰਦ, ਕਿਫਾਇਤੀ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਧਾਰਾ 39(ਏ ) ਤਹਿਤ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਫਾਰਮਰਜ਼ ਯੂਨੀਅਨ, ਫੈਬੀਅਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਵਰਗੇ ਗਲੋਬਲ ਦਬਾਅ ਸਮੂਹ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮਕਾਜ ਵਿੱਚ ਪਾਰਦਰਸ਼ਿਤਾ ਲਿਆ ਕੇ ਜਨਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਜਵਾਬਦੇਹ ਬਣਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਜਿਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਕਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗ ਅੰਤਰ-ਜਾਤੀ, ਅੰਤਰ-ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਆਹਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੀ ਮਾਰ ਵਰਗੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਘਟੀ ਹੈ।
ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵੀ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਘਟੀ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਲਿੰਗ ਅਸਮਾਨਤਾ ਨੂੰ ਦਰਕਿਨਾਰ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਰੀ ਬਾਲਨਕਰਾਫਟ ਵੱਲੋਂ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬਿ੍ਰਟੇਨ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਨੇ ਸਰੋਜਨੀ ਨਾਇਡੂ, ਸੁਚੇਤਾ ਕ੍ਰਿਪਲਾਨੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ।
ਆਰਥਿਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਅੱਜ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਪਿੰਡ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜੀਆਈ ਟੈਗ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਤਪਾਦਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਸੂਰ ਸਿਲਕ, ਕੰਨੀ ਸ਼ਾਲ ਆਦਿ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬ੍ਰੈਗਜ਼ਿਟ ਦਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ’ਤੇ ਵੀ ਪਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ 34 ਘੱਟ ਮੱਧ-ਆਮਦਨ ਵਾਲੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸਟਾਰਟਅੱਪਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਬਿਜ਼ਨਸ ਵਰਲਡ ਮੁਤਾਬਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ 60 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੌਜਵਾਨ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਨੇ ਲਘੂ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਲਈ ਵੀ ਔਖੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਲਘੂ ਉਦਯੋਗ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤਾਂ ਉੱਦਮੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਧਾਰਮਿਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟੜਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਗਲੋਬਲ ਸੰਗਠਨਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਸੰਪਰਦਾਇਕਤਾ, ਕੱਟੜਤਾ ਨੂੰ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦੇ ਕੇ ਧਰਮ ਦੀ ਵੰਡ ਵਾਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੰਪੈਸ਼ਨ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਤੇ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੂੰ ਫੰਡ ਦੇਣ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ’ਤੇ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਲਿੰਗ ਅਸਮਾਨਤਾ, ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਆਰਥਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਤੋਂ ਉਭਾਰ ਕੇ ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ ਗਲੋਬਲ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਰਗ-ਦਰਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਨੇ ਸਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਇਕਹਿਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਪਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਇਹ ਇਕਹਿਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਤਕਨੀਕੀ ਨਵੀਨਤਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ,
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਇੰਗਲਿਸ਼, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਵੀ ਯੋਗਾ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ 21 ਜੂਨ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯੋਗ ਦਿਵਸ। ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਕਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਫਿਊਜ਼ਨ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਵਧ ਰਿਹਾ ਸੰਚਾਲਨ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਫਰੈਂਕਲਿਨ ਰੂਜ਼ਵੈਲਟ ਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਥਨ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਆਪਣੀ ਨੌਜਵਾਨੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਪ੍ਰੀਖਿਆਰਥੀ ਸਿਵਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆ,
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
ਮੋ. 82958-95953
ਦੀਪਕ ਸ਼ਰਮਾ
ਹੋਰ ਅਪਡੇਟ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ Facebook ਅਤੇ Twitter,Instagram, Linkedin , YouTube‘ਤੇ ਫਾਲੋ ਕਰੋ
