Chenab Railway Bridge: ਜੰਮੂ (ਏਜੰਸੀ)। ਉਸ ਅਕਾਲ-ਕਾਲ ਦੀ ਚੁੱਪ ’ਚ, ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਨਵਾਂ ਗੀਤ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ… ਇਹ ਸਤਰਾਂ ਰੇਲਵੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ’ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਢੁਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਊਧਮਪੁਰ-ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ-ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਲਿੰਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਬਣਾਇਆ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਬਕਾ ਸੀਈਓ ਸੰਦੀਪ ਗੁਪਤਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਮੰਜ਼ਿਲ ਧੁੰਦਲੀ ਜਾਪਦੀ ਸੀ। ਹਰ ਕਦਮ ’ਤੇ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਸਨ। ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਭ ਵੇਖ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਕਬਰਿਸਤਾਨ ਕਹਿ ਕੇ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਇਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਪਾਗਲਪਨ ਕਿਹਾ।
ਇਹ ਖਬਰ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Electric Vehicle Revolution: ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਵਾਹਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀ : ਫਾਇਦੇ ਤੇ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ
ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਰੂਟ ’ਤੇ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਨੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਪੂਰਾ ਰਸਤਾ ਇੱਕ ਚਮਤਕਾਰ ਵਾਂਗ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਕਟੜਾ ਤੋਂ ਬਨੀਹਾਲ ਤੱਕ 111 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਟਰੈਕ ’ਤੇ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਸੁਰੰਗਾਂ ਹਨ। ਉਹ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ। ਅੰਜੀ ਖਾੜ ਕੇਬਲ ਪੁਲ ਜਾਦੂ ਵਰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਚਿਨਾਬ ਪੁਲ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਇਹੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਆਈਫਲ ਟਾਵਰ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਉਚਾਈ ’ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਰੇਲ ਟ੍ਰੈਕ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਅਜੂਬਿਆਂ ਦੇ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਸੀਈਓ ਸੰਦੀਪ ਗੁਪਤਾ, ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਸੁਜੈ ਕੁਮਾਰ, ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਮਹਿਤਾਬ ਹਨ।
ਸੁਰੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਰੋਮਾਂਚ | Chenab Railway Bridge
ਰੂਟ ’ਤੇ ਕੁੱਲ 55 ਸੁਰੰਗਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ’ਚ ਇੰਨੀਆਂ ਸੁਰੰਗਾਂ ਹਨ। ਜੰਮੂ ਤੋਂ ਕਟੜਾ ਤੱਕ 30 ਸੁਰੰਗਾਂ ਤੇ ਕਟੜਾ ਤੋਂ ਬਨੀਹਾਲ ਤੱਕ 25 ਸੁਰੰਗਾਂ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਕਟੜਾ ਤੋਂ ਬਨੀਹਾਲ ਤੱਕ 111 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਟਰੈਕ ’ਚੋਂ, 97 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸਿਰਫ ਸੁਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਲਾਈਟਾਂ ਦੀ ਝਪਕ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਲੰਬੀਆਂ ਸੁਰੰਗਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ। ਕਿਤੇ ਵੀ ਕੋਈ ਝਟਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬੇਮਿਸਾਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਮਾਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। Chenab Railway Bridge
ਰੇਲ ਨਾਲ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੜਕ ਦੁਆਰਾ ਜੁੜੇ
ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਵਧਾਉਣ ਲਈ 250 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੰਬੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਕੰਮ ਰੇਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਬਜਟ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਾਂਵਲਕੋਟ ਪਿੰਡ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੜਕ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ। ਬੱਕਲ ਪਿੰਡ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸਵੇਰ
ਬੱਕਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੜਕ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ-ਧੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹਾਂ ’ਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਆਈਆਂ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸਵੇਰ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ਹੈ। ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਸੇਬ ਤੇ ਹੋਰ ਫਲ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਤੋਹਫ਼ਾ ਵੀ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਸਭ ਤੋਂ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਕੰਮ ਟਨਲ ਟੀ-33 ਦਾ | Chenab Railway Bridge
ਊਧਮਪੁਰ-ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ-ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਰੇਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ’ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਕੰਮ ਟਨਲ ਟੀ-33 ਦਾ ਸੀ। ਇਸ 3.2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਸੁਰੰਗ ਵਿੱਚ, 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਖੇਤਰ ਮੇਨ ਬਾਊਂਡਰੀ ਥਰਸਟ ’ਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਸਰਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ’ਚ, ਹਿਮਾਲਿਆ ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਸੰਬੰਧੀ ਨੁਕਸਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਲੜੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਪਾਣੀ ਦੇ ਲੀਕੇਜ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸੀ। ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਚਾਰ ਸਾਲ ਲੱਗੇ। ਟੀ-33 ਸੁਰੰਗ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ, ਤ੍ਰਿਕੁਟਾ ਪਹਾੜ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ’ਚ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਭਵਨ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਵੱਡੀਆਂ ਤਰੇੜਾਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਲੀਕ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ, ਰੇਲਵੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੇ ਲਗਭਗ ਅੱਠ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਦੋ ਸ਼ਿਫਟਾਂ ’ਚ 24 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
- ਡੂੰਘੀ ਨਿਕਾਸੀ ਪਾਈਪਿੰਗ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸੁਰੰਗ ਦੇ ਬਾਹਰ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਹਰਾਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਪਰ ਉਹ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵੇਖ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ।
- ਮਾਰਚ 2022 ’ਚ, ਸੁਰੰਗ ਨਿਰਮਾਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ’ਚ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਤਬਦੀਲੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇੱਥੇ ਡੂੰਘੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਾਸ, ਰਸਾਇਣਕ ਗਰਾਊਟਿੰਗ, ਫੇਸ ਬੋਲਟਿੰਗ, ਲੜੀਵਾਰ ਖੁਦਾਈ ਆਦਿ ਲਈ ਛਤਰੀ ਪਾਈਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੀਕੇਜ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ’ਚ ਮਦਦ ਮਿਲੀ। ਟੀ-33 ਦਾ ਕੰਮ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।
- ਇਹ ਸੁਰੰਗ ਕਟੜਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਸੁਰੰਗ-34 ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਅੰਜੀ ਖਾੜ ’ਤੇ ਬਣਿਆ ਕੇਬਲ ਸਟੇਅ ਰੇਲ ਪੁਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸੁਰੰਗਾਂ ’ਚ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵਿਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤੋਂ ਬਿਜਲੀ ਮਿਲੇਗੀ
ਦੇਸ਼ ’ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ, ਊਧਮਪੁਰ-ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ-ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਰੇਲ ਲਿੰਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ’ਚ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਓਵਰਹੈੱਡ ਰਿਜਿਡ ਕੰਡਕਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸੁਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਲਈ ਓਵਰਹੈੱਡ ਰਿਜਿਡ ਕੰਡਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ’ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਤੋਂ ਲਈ ਗਈ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ, ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਰੇਲਵੇ ਰੂਟਾਂ ’ਤੇ ਪੈਂਟੋਗ੍ਰਾਫ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਾਲੇ ਓਵਰਹੈੱਡ ਕੰਡਕਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ, ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਤਾਰ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਲਈ ਇੰਜਣ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਐਂਟੀਨਾ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ’ਚ ਲਚਕਦਾਰ ਤਾਰ ਕਾਰਨ, ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਕਾਫ਼ੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਖ਼ਤ ਓਵਰਹੈੱਡ ਕੰਡਕਟਰ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਲਈ ਲਚਕਦਾਰ ਤਾਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਖ਼ਤ ਕੰਡਕਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ’ਚ ਇੱਕ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਤਾਰ ਹੈ ਜੋ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਨਿਰਵਿਘਨ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਉੱਥੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕਾਫ਼ੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਰੂਟ ’ਤੇ ਸੁਰੰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ’ਤੇ ਫਿੱਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਟੜਾ ਤੋਂ ਬਨਿਹਾਲ ਤੱਕ 111 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ’ਚ 55 ਸੁਰੰਗਾਂ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਕੁਝ ਅੱਠ ਤੋਂ ਦਸ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀਆਂ ਹਨ। ਸੁਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਜਗ੍ਹਾ ’ਚ ਪੈਂਟੋਗ੍ਰਾਫ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਓਵਰਹੈੱਡ ਰਿਜਿਡ ਕੰਡਕਟਰ ਲਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤਿੰਨ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਸੁਰੰਗ ’ਚ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਡਿਪਟੀ ਚੀਫ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਮੋਹਨ ਸਵਰੂਪ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਪਟੜੀਆਂ ਦੇ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ’ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਜਿਹੇ ਸਖ਼ਤ ਓਵਰਹੈੱਡ ਕੰਡਕਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। Chenab Railway Bridge
