ਪਰਿਵਾਰਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੋਣ ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਹਰ ਪਾਸੇ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਤਹਿ ਤੱਕ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕੀ ਇਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਸਾਡੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸੋਚ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ? ਅੱਜ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗੂੜ੍ਹੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਨੀਹਾਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤੇ-ਨਾਤੇ ਵੀ ਸਵਾਰਥ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੜਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਗੂੜ੍ਹੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅੱਜ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਮਾਜ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ। (Blood Relations)
ਖੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਟੁੱਟਣਾ ਤੇ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦੇ ਸਿਖਰ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਵਰਗੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖੂਨੀ ਜੰਗਾਂ ਦਾ ਲੰਮਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਟਕਰਾਅ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਸਨ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਮਸਲਾ ਹੋਰ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਆਮ ਲੋਕ ਵੀ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਨਿੱਜੀ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਖੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਜਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਝਿਜਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ, ਸਮਾਜ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਪੂੰਜੀ ਦੀ ਇਕਾਗਰਤਾ, ਹਮਲਾਵਰ ਬਜ਼ਾਰ, ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਵਧਦੀ ਨੇੜਤਾ ਵਰਗੇ ਕਾਰਕਾਂ ਦੇ ਫੈਲਾਅ ਅੱਗੇ ਬੌਣੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਆਗੂ ਗੁੱਜਰ ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਥੀਆਂ ਸਮੇਤ ਭਾਜਪਾ ’ਚ ਹੋਏ ਸ਼ਾਮਲ
ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟ-ਭੱਜ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਤੇਜ ਰਫ਼ਤਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਹੁਣ ਇਹ ਬਹਿਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕੁੜੱਤਣ ਆਵੇਗੀ? ਕੀ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਮਾਜਿਕ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਢਾਂਚਾ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗਾ? ਕੀ ਬੱਚੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪਿਆਰ, ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ, ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸਕਣਗੇ? ਕੀ ਪਰਮਾਣੂ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਲਿਵ-ਇਨ ਰਿਲੇਸ਼ਨ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਦੀ ਹਕੀਕਤ ਬਣ ਜਾਣਗੇ? ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਕੁਝ ਭਖ਼ਦੇ ਸਵਾਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਲੱਭਣਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। (Blood Relations)
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Viral News: ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ, 150 ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਸੰਭਾਲ!
ਪਰਮਾਣੂ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਦੌਲਤ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਕੁਝ ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਨੂੰਹ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਕੇ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਪੁੱਤ ਕੁਝ ਰੁਪਈਆਂ ਲਈ ਬਾਪ ਨੂੰ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲਈ ਭਰਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਿਨਾਂ ਮਿਹਨਤ ਦੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਮੀਰ ਬਣਨ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਲਿਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬੇਵੱਸ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਿਸ਼ਤੇ ਕੀ ਹਨ? ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਸਦਭਾਵਨਾ, ਸਾਂਝ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ? ਇਹ ਅਜਿਹੇ ਸਵਾਲ ਹਨ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮਨ ਵਿਚ ਉਲਝਣ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਸਗੋਂ ਦਿਲ ਵਿਚ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰੋਕਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਹਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਅੱਜ ਕਈ ਲੋਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਅਹਿਮੀਅਤ ਦਿੰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਸਮਝਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਲਈ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਅਤੇ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਫਰਕ ਹੈ? ਉਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਸਬਦਾਂ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਕਿਸ ਪੱਧਰ ਦੀ ਹੈ? ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਅੱਜ ਦੇ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਅਤੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਗਏ ਹਾਂ। (Blood Relations)
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : IND vs PAK: ਰੋਹਿਤ ਸ਼ਰਮਾ ਦੇ ਤੂਫਾਨ ਨਾਲ ਸਹਿਮਿਆ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, 7 ਵਿਕਟਾਂ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ
ਅੱਜ, ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਲਈ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਕੋਈ ਮਹੱਤਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿਮੀਅਤ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ ਅਤੇ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਖੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਭੈਣ-ਭਰਾ ਆਦਿ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸਿਰਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਿਸ਼ਤਾ ਵੀ ਅੱਜ ਪਰਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇਸ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਵੀ ਪਰਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਦੇ ਦੋਵੇਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ, ਕਦੇ ਦੋਵੇਂ ਸਮਾਜਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤੇ ਕਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ। (Blood Relations)
ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਭੈਣ-ਭਰਾ ਆਦਿ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਦੂਰੀ ਦਿਲੋਂ ਕਿਉਂ ਨਾ ਬਣੀ ਹੋਵੇ ਪਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਰੁਜਗਾਰ, ਕਾਰੋਬਾਰ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕਾਰਨ ਭੂਗੋਲਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜਰੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸੰਸਥਾ ਵਜੋਂ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਹਿਯੋਗ, ਸਦਭਾਵਨਾ ਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਅਟੱਲ ਸਥਿਤੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਿਤਾ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਬਣ ਕੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਸੰਵਾਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਪੁੱਤਰ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਮੂੰਹ ਮੋੜ ਲਵੇ। ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਉਹ ਸਬਰ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚ ਇੱਕਸੁਰਤਾ ਲਈ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। (Blood Relations)
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਜੰਗ ਸੰਸਾਰ ਲਈ ਮੰਦਭਾਗੀ
ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ, ਵਿਆਹੁਤਾ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ, ਸਵੈ-ਮਾਣ, ਵਿੱਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਤੇ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ’ਤੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਪਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਪੁੱਤਰ, ਪਿਤਾ, ਭਰਾ ਅਤੇ ਪਤੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਲੜਕਾ ਤੇ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜਾਂ ਤੇ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਵੀ, ਇੱਕ ਭਰਾ ਤੇ ਇੱਕ ਭੈਣ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਤੇ ਨਜ਼ਰੀਆ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਸਦੀਵੀ ਪਰੰਪਰਾ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : 23 ਲੱਖ ਦੀ ਲੁੱਟ ਦੀ ਵਾਰਦਾਤ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਚੜ੍ਹੇ ਪੁਲਿਸ ਅੜਿੱਕੇ
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਜ ਦੀ ਮੰਗ ਵੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਆਦਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜੇ ਉਂਗਲਾਂ ਬਰਾਬਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਅੰਤਰ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਬਿਹਤਰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਨੀਂਹ ਹੈ। ਯਕੀਨਨ, ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੋਚ, ਕੰਮ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਤੇ ਸਾਡੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਮਿੱਠੇ ਤੇ ਪਿਆਰ ਭਰੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਗਣਿਤ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੋ, ਦੋ ਅਤੇ ਚਾਰ ਹੋਵੇਗਾ, ਇਹ ਪੰਜ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀ, ਸਮੱਰਪਣ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਆਪਸੀ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। (Blood Relations)
