ਸਲਾਦ, ਸਬਜੀ, ਜੂਸ ਜਾਂ ਹਲਵਾ ਅਤੇ ਰਾਇਤਾ ਹੋਵੇ, ਤੁਸੀਂ ਚਕੰਦਰ (Beetroot Farming) ਤੋਂ ਕੀ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ। ਇਸ ਦੇ ਗੁਣ ਇੰਨੇ ਮਹਾਨ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਇਲਾਜਾਂ ’ਚ ਸਗੋਂ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ ’ਚ ਵੀ ਖੰਡ ਬਣਾਉਣ ’ਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖੰਡ ਬੀਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨ ਚੰਗੀ ਕਮਾਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਲ ਭਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨੀ ਹੈ ਬਾਰੇ ਇਹ ਲੇਖ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਧਾਉਣ ’ਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ। ਤਾਂ ਆਓ ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣੀਏ।
ਚਕੰਦਰ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਾਂਅ ਬੀਟਾ ਵਲਗਾਰਿਸ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਕੰਦ ਵਾਲੀ ਫਸਲ ਹੈ ਜੋ ਮੂਸਲਾ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੀ ਬਨਸਪਤੀ ’ਚ ਉੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਉੱਪਰਲਾ ਰੰਗ ਗੂੜ੍ਹਾ ਲਾਲ ਅਤੇ ਉੱਪਰੋਂ ਜਾਮਨੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਕੰਦਰ ਦਾ ਸਵਾਦ ਥੋੜ੍ਹਾ ਮਿੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕਈ ਲਾਭ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਪਰਫੂਡ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕੱਚਾ ਭਾਵ ਸਲਾਦ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਖਾਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (Beetroot Farming)
ਇੱਕ ਕੱਪ ਚਕੰਦਰ, ਭਾਵ 136 ਗ੍ਰਾਮ | Beetroot Farming
- 37% ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ
- 19% ਮੈਂਗਨੀਜ
- 11% ਤਾਂਬਾ
- 7% ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ
- 6% ਆਇਰਨ
- 15% ਫਾਈਬਰ
- 18% ਸੂਗਰ
- ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ
- ਪ੍ਰੋਟੀਨ (ਕੁਝ ਮਾਤਰਾ ’ਚ)
ਆਦਿ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਖੁਰਾਕ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਜੂਸ ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲ, ਚਰਬੀ ਅਤੇ ਗਲੂਟਨ ਮੁਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਕੰਦਰ ’ਚ ਫਾਇਟੋਨਿਊਟ੍ਰੀਐਂਟਸ ਅਤੇ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਿਹਤ ’ਤੇ ਚਕੰਦਰ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਨੁਕਤਿਆਂ ’ਚ ਹੈ :
- ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੰਟਰੋਲ ’ਚ ਕਾਰਕ
- ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ
- ਖੂਨ ਨੂੰ ਸਾਫ ਕਰੇ
- ਅਨੀਮੀਆ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੋ
- ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖੇ
- ਦਿਲ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖੇ
- ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਾਏ
ਇਕ ਖੋਜ ਮੁਤਾਬਕ ਚਕੰਦਰ ਨੂੰ ਕੈਂਸਰ ਵਿਰੋਧੀ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੰਨੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਰੂਰ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫਾ ਕਿਵੇਂ ਕਮਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਕਿਉਂਕਿ ਚਕੰਦਰ ਨੂੰ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਖੇਤ ’ਚ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮੰਗ ਕਾਰਨ ਵਿਕਰੇਤਾ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਖਰੀਦਦੇ ਹਨ। ਆਉ ਅਸੀਂ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ, ਭਾਵ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਨੁਕਤਿਆਂ ’ਤੇ ਜਾਣੀਏ।
ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿੱਥੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਖਰਚਾ
ਭਾਰਤ ’ਚ, ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਹਰਿਆਣਾ, ਪੰਜਾਬ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਕਰਨਾਟਕ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ’ਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਰਾਜ, ਜਿੱਥੇ ਅਨੁਕੂਲ ਮੌਸਮ ਹੈ, ਵੀ ਕੁਝ ਮਾਤਰਾ ’ਚ ਖੰਡ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰੂਸ, ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ’ਚ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ’ਚ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਿਸਮ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਵੀ ਭਾਰਤ ’ਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਖੰਡ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ’ਚ 27% ਖੰਡ ਚਕੰਦਰ ਤੋਂ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ’ਚ ਖਰਚੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹਨ। ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਵੀ ਬਹੁਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਘੱਟ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸਾਰਣੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦੇ ਖਰਚਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਵੇਗੀ।
| ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ | 1500-2500 ਰੁਪਏ |
| ਖਾਦ | 3000-4000 ਰੁਪਏ |
| ਉਰਵਰਕ | 800-1200 ਰੁਪਏ |
| ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ | 500-800 ਰੁਪਏ |
| ਮਜ਼ਦੂਰੀ (ਉਗਾਈ ਤੋਂ ਵਾਢੀ ਤੱਕ) | 5000 ਰੁਪਏ |
| ਬੀਜ ਦੀ ਕੀਮਤ | ਲਗਭਗ 5000 ਰੁਪਏ |
| ਹੋਰ ਖਰਚੇ | ਲਗਭਗ 5000 ਰੁਪਏ |
ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਢੁਕਵਾਂ ਮੌਸਮ | Beetroot Farming
ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਅਤੇ ਉਪ-ਉਪਖੰਡੀ ਖੇਤਰ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਢੁਕਵੇਂ ਹਨ। ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ’ਚ ਖੰਡ ਬੀਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਢੁਕਵਾਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦੀ ਕਾਸਤ ਹਲਕੇ ਗਰਮ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਵ, ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਲਗਭਗ 20 ਡਿਗਰੀ ਤਾਪਮਾਨ ਆਦਰਸ਼ ਹੈ। ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਫਸਲ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਉਗਾਉਣ ਨਾਲ ਜਮੀਨ ਵਧੇਰੇ ਉਪਜਾਊ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ’ਚ ਸਮਾਂ ਵੀ ਘੱਟ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵੱਲ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ
- ਦੋਮਟ ਮਿੱਟੀ
- ਦੋਮਟ ਮਿੱਟੀ
- ਨਾਜੁਕ ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ
- ਖਾਰੀ ਮਿੱਟੀ
ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਬੰਜਰ ਜਮੀਨਾਂ ’ਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਨਤੀਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਖੇਤ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਾ ਭਰੇ। ਪਾਣੀ ਭਰ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਫਸਲਾਂ ਸੜ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੀਂਹ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ, ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਮੁੱਲ 6 ਤੋਂ 7 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਬੀਜ ਅਤੇ ਬਿਜਾਈ : ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨੀ ਹੈ ਦੇ ਅਗਲੇ ਭਾਗ ’ਚ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਹਿਲੂ ਹੈ। ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਚੰਗੀ ਫਸਲ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਬਾਜਾਰ ’ਚ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾ ਆਰਗੈਨਿਕ ਬੀਜ ਲੈਣ ਤਾਂ ਸਹੀ ਹੈ। ਬੀਟ ਦੇ ਬੀਜ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰਾਂ ’ਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬੀਜ ਉਤਪਾਦਕ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ :
ਕ੍ਰੀਮਸਨ ਗਲੋਬ : ਇਹ ਗੂੜ੍ਹਾ ਲਾਲ ਚਕੰਦਰ ਆਕਾਰ ’ਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਸਮਤਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅੰਦਰੋਂ ਇਹ ਗੂੜ੍ਹਾ ਲਾਲ ਹੈ ਭਾਵ ਕਿਰਮੀ ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਨਾਂਅ ’ਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਬੀਜ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਝਾੜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੱਤੇ ਹਰੇ ਅਤੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਰੂਬੀ ਰਾਣੀ : ਰੂਬੀ ਰਾਣੀ ਜਾਂ ਰੂਬੀ ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਲਾਦ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਚੰਗੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਫਸਲ ਸੱਠ ਦਿਨਾਂ ’ਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਂਅ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਰੂਬੀ ਰੰਗ ਦੇ ਚਕੰਦਰ ਦਾ ਭਾਰ 100 ਤੋਂ 125 ਗ੍ਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਐੱਮਐੱਸਐੱਚ 102 : ਇਹ ਕਿਸਮ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਉਪਜ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਗਭਗ 90 ਦਿਨ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸਮ 250 ਕੁਇੰਟਲ ਪਰ ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੱਕ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।
- ਡੇਟ੍ਰਾਏਟ ਡਾਰਕ ਰੇਡ : ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਇਹ ਕਿਸਮ ਗੂੜ੍ਹੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੱਤੇ ਥੋੜੇ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਗੋਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਮਿਸਰੀ ਕਰਾਸਬੀ : ਤੁਸੀਂ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਿਤੇ-ਕਿਤੇ ਚਿੱਟੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਇਹ ਇੱਕੋ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਚਕੰਦਰ ਦਾ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਕਿਸਮ ਨੂੰ ਘੱਟ ਗਰਮੀ ’ਚ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਚਿੱਟੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਫਸਲ 55 ਤੋਂ 60 ਦਿਨਾਂ ’ਚ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਰੰਗ ਗੂੜਾ ਲਾਲ ਅਤੇ ਜਾਮਨੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਅਰਲੀ ਵੰਡਰ : ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਇਹ ਕਿਸਮ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ’ਚ ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਕਮਤ ਵਧਣੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੱਤੇ ਹਰੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਟਹਿਣੀਆਂ ਲਾਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਸਕਲ ਸਮਤਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਥੋੜੀ ਮੁਲਾਇਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ’ਚ ਇਸਦਾ ਉੱਚ ਝਾੜ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ 2 ਤੋਂ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ’ਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਬਿਜਾਈ
ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਬੀਜ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ। ਓਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰੋ। ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਫਸਲ ਲਈ ਖੇਤ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਲ ਵਾਹੁਣ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ। ਰੋਟਾਵੇਟਰ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਲਟੀਵੇਟਰ ਨਾਲ ਖੇਤ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਹੋ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਣਗੇ।
ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਤਰੀਕੇ
ਮੇੜ ਵਿਧੀ : ਬਿਜਾਈ ਦੀ ਇਸ ਵਿਧੀ ’ਚ, ਰਿਜ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੀ ਦੂਰੀ ਲਗਭਗ 10 ਇੰਚ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਬੀਜ ਅੱਧੇ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੇ ਟੋਇਆਂ ’ਚ ਉਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਬੀਜ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਉਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਫਾਸਲਾ ਤਿੰਨ ਇੰਚ ਤੱਕ ਹੋਵੇ।
ਛਿੜਕਾਅ ਵਿਧੀ : ਬਿਜਾਈ ਦੀ ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਚਾਰ ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਂਅ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਇਸ ’ਚ ਬੀਜਾਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਸ ਵਿਧੀ ’ਚ, ਕਿਆਰੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬੀਜ ਸੁੱਟੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ
ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਬੀਜ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਨਦੀਨਾਂ ਅਤੇ ਨਦੀਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚਕੰਦਰ ਇੱਕ ਹਾੜੀ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ, ਭਾਵ ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉਗਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਫਸਲ। ਇਸ ਲਈ ਖੰਡ ਬੀਟ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਰਦੀਆਂ ’ਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ’ਚ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨਮੀ ਬਣੀ ਰਹੇ। ਇਸ ਲਈ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਖੇਤ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸਿੰਚਾਈਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲਗਭਗ 20 ਤੋਂ 25 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਫਾਸਲਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮੀਂਹ ਜਾਂ ਨਮੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ਨੂੰ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ ’ਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨੀ ਬਿਹਤਰ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਖੇਤ ’ਚ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਫਸਲ ਸੜਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ’ਚ ਨਦੀਨ ਅਤੇ ਖਾਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ
ਖਰਪਤਵਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤ ਨੂੰ ਕਮਜੋਰ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਫਸਲ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੇਲੋੜੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਨਦੀਨ ਅਤੇ ਕੁੰਡੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹਟਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ 20 ਤੋਂ 25 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਰਸਾਇਣਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਨਦੀਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਪੇਂਡੀਮੀਥਾਈਲ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਬੀਜ ਦੇ ਬੀਜਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖਾਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ
ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਲਗਪਗ ਇੱਕ ਏਕੜ ਦੇ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ :
- ਯੂਰੀਆ 50 ਕਿੱਲੋ
- ਡੀਈ ਅਮੋਨੀਅਮ ਫਾਸਫੇਟ (ਡੀਏਪੀ) 70 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ
- ਪੋਟਾਸ਼ 40 ਕਿੱਲੋ
ਜੇਕਰ ਖੇਤ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ’ਚ ਬੋਰਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਬੋਰੈਕਸ ਪਾਓ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਕਮਜੋਰ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਟੁੱਟ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ’ਚ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਨਿਦਾਨ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ’ਚ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਗੱਲਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਲੀਫ ਸਪੌਟ ਬਿਮਾਰੀ : ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ’ਚ ਪੱਤੇ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਫਸਲ ’ਤੇ ਕਾਫੀ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ’ਚ ਐਗਰੀਮਾਈਸਿਨ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਪੱਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿਣਗੇ।
ਕੀੜੇ ਦਾ ਹਮਲਾ : ਕੀੜੇ ਦਾ ਹਮਲਾ ਖੰਡ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ’ਚ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤ ’ਚ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੀ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੀੜੇ ਪੱਤੇ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਫਸਲ ’ਤੇ ਵੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਮੈਲਾਥੀਓਨ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੋ ਤਾਂ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਐਂਡੋਸਲਫਾਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਵਾਢੀ ਜਾਂ ਖੁਦਾਈ | Beetroot Farming
ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਗਭਗ 60 ਦਿਨਾਂ ’ਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਫਸਲ ਦੇ ਪੱਤੇ ਪੀਲੇ ਪੈਣ ਲੱਗ ਜਾਣ ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਚਕੰਦਰ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵੋ, ਆਪਣੇ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ’ਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਪਾਣੀ ਛਿੜਕ ਦਿਓ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜਮੀਨ ਤੋਂ ਚਕੰਦਰ ਨੂੰ ਕੱਢਣਾ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਚਕੰਦਰ ’ਤੇ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਈ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਕੇ ਸਾਫ ਕਰੋ। ਪਰ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਚਕੰਦਰ ਨੂੰ ਗਿੱਲਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਛਾਂ ’ਚ ਸੁਕਾਓ। ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੀ ਚਕੰਦਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੰਪਰ ਆਮਦਨ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਇਹ ਲੇਖ ਪਸੰਦ ਆਇਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਚਕੰਦਰ ਦੀ ਕੀਮਤ 50 ਤੋਂ 60 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੱਲ੍ਹੋ ਹੈ। ਖੇਤ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ ਚਕੰਦਰ ਦਾ ਝਾੜ 180 ਤੋਂ 300 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ/ਏਕੜ ਹੈ। ਭਾਵ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਘੱਟ ਸਮੇਂ ’ਚ
- ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਨਾਲ
- ਸਾਧਾਰਨ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾਲ
ਤੁਹਾਡਾ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਫਾਰਮ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੋ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ’ਚ ਆਮਦਨ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਪੱਤੇ ਵੀ ਆਮਦਨ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਪੱਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਵੇਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਸਾਨ ਭਰਾ ਆਪਣੇ ਚਕੰਦਰ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ’ਚੋਂ ਪੱਤੇ ਵੀ ਮੰਡੀ ’ਚ ਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਵੇਚ ਸਕਦੇ ਹਨ।
