ਹੈਤੀ ‘ਚ ਭੂਚਾਲ ਕਾਰਣ ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਕੇ 1297
ਪੋਰਟ ਓ ਪ੍ਰਿੰਸ (ਏਜੰਸੀ)। ਹੈਤੀ ‘ਚ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਆਏ ਭੂਚਾਲ ਕਾਰਨ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 1,297 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕੀਤੇ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਕੜਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੂਦ (ਖੇਤਰ) ਵਿੱਚ 1,054 ਮੌਤਾਂ, ਗ੍ਰੈਂਡੋਨੇਸ (ਖੇਤਰ) ਵਿੱਚ 119, ਨਿਪਸ (ਖੇਤਰ) ਵਿੱਚ 122 ਅਤੇ ਨੋਰਡ ਚਸਟ (ਖੇਤਰ) ਵਿੱਚ ਦੋ ਮੌਤਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੁੱਗਣੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 5700 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਕਾਰਨ 724 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 2,800 ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਸਨ।
ਭੂਚਾਲ ਕਿਉਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ
ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚਾਰ ਪਰਤਾਂ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਕੋਰ, ਬਾਹਰੀ ਕੋਰ, ਮੈਂਟਲ ਅਤੇ ਛਾਲੇ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਛਾਲੇ ਅਤੇ ਉਪਰਲੇ ਪਰਦੇ ਨੂੰ ਲਿਥੋਸਫੀਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਮੋਟੀ ਪਰਤ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਹਿਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਭੂਚਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਲੇਟਾਂ ਖਿਤਿਜੀ ਅਤੇ ਲੰਬਕਾਰੀ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲੱਭ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਲੇਟ ਦੂਜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ
ਭੂਚਾਲ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਛਾਲੇ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਤਣਾਅ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਜਾਰੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹ ਹਿੱਲਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਭੂਚਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਣਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਕੰਬਣੀ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਉਥਲ ਪੁਥਲ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਬਿੰਦੂ ‘ਤੇ ਭੁਚਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉਪਰਲੇ ਬਿੰਦੂ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਜਾਂ ਉਪਕਰਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਉਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਵਿਥਕਾਰ ਅਤੇ ਲੰਬਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈੈ
ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਰਿਕਟਰ ਮੈਗਨੀਟਿ ੳਕਤਵਡ ਟੈਸਟ ਸਕੇਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭੂਚਾਲ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ ‘ਤੇ 1 ਤੋਂ 9 ਤੱਕ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀ ਖੋਜ 1935 ਵਿੱਚ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਚਾਰਲਸ ਰਿਕਟਰ ਨੇ ਬੇਨੋ ਗੁਟੇਨਬਰਗ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਪ੍ਰਤੀ ਸਕੇਲ ਭੁਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ 10 ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਜਾਰੀ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕੇਲ 32 ਗੁਣਾ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ 3 ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ ‘ਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ 4 ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ ‘ਤੇ 3 ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ ਨਾਲੋਂ 10 ਗੁਣਾ ਵਧੇਗੀ। ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ ‘ਤੇ ਭੁਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ ‘ਤੇ ਭੁਚਾਲ 6 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਵਿਸਫੋਟਕ ਉਰਜਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ
ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਕੰਬਣ ਨੂੰ ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨਾ ਜਾਂ ਤੀਬਰਤਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਰਿਕਟਰ ਰਿਜ਼ਲਟ ਟੈਸਟ (ਰਿਕਟਰ ਮੈਗਨਿਟਿਊਡ ਟੈਸਟ ਸਕੇਲ) ਹੈ। ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ *ਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਜਿੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇਗੀ, ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਬਣੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ *ਤੇ 8 ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਵਾਲਾ ਭੂਚਾਲ ਵਧੇਰੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ 3 ਜਾਂ 4 ਤੀਬਰਤਾ ਦਾ ਭੂਚਾਲ ਹਲਕਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ ‘ਤੇ ਤੀਬਰਤਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
- 0 ਤੋਂ 1.9 ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਸੀਸਮੋਗ੍ਰਾਫ ਦੁਆਰਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- 2 ਤੋਂ 2.9 ਹਲਕੀ ਕੰਬਣੀ।
- 3 ਤੋਂ 3.9 ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਟਰੱਕ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ
- 4 ਤੋਂ 4.9 ਖਿੜਕੀਆਂ ਟੁੱਟ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੰਧਾਂ *ਤੇ ਲਟਕਦੇ ਫਰੇਮ ਡਿੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- 5 ਤੋਂ 5.9 ਫਰਨੀਚਰ ਹਿੱਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- 6 ਤੋਂ 6.9 ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਨੀਂਹ ਟੁੱਟ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਪਰਲੀਆਂ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਨੁਕਸਾਨੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
- 7 ਤੋਂ 7.9 ਇਮਾਰਤਾਂ ਡਿੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪਾਈਪ ਫਟ ਗਏ।
- ਇਮਾਰਤਾਂ 8 ਤੋਂ 8.9 ਸਮੇਤ ਵੱਡੇ ਪੁਲ ਵੀ ਢਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕਰੋ
- ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੋ, ਤਾਂ ਫਰਸ਼ ਤੇ ਬੈਠਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਜਾਂ ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੇਜ਼ ਜਾਂ ਫਰਨੀਚਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਢੱਕ ਲਵੋ।
- ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹੋ ਅਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦੇ Wਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਬਾਹਰ ਜਾਓ।
- ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਘਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਾਵਰ ਸਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰੋ।
ਹੋਰ ਅਪਡੇਟ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ Facebook ਅਤੇ Twitter,Instagram, linkedin , YouTube‘ਤੇ ਫਾਲੋ ਕਰੋ
