ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ ਸਰਗਰਮੀ ਇੱਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਹੀ ਸਹੀ
ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਖੋਜ ਮੁਤਾਬਕ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਟਵਿੱਟਰ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਵਰਗੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ’ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਖਰਾਬ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਮੋਟਾਪੇ, ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਅਤੇ ਆਲਸ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਕਾਰਨ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਦਰ ਵਧੀ ਹੈ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੁਆਰਾ ਚੈੱਕ ਇਨ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੋਲ ਕਰਨਾ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਧਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈਟਵਰਕਿੰਗ ਸਾਈਟਾਂ ਦੇ ਆਦੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਤੇ ਮਿਹਨਤ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਫੋਨ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੱਕ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਆਨਲਾਈਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ’ਚ ਬੱਚੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਫੋਨ ’ਤੇ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਫੋਨ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਬੱਚੇ ਵੀ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਆਦੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵੀ ਕਮਜੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਹੈਲਥ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ’ਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਇੱਕ ਹਫਤੇ ਤੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਰਾਤ ਦੀ ਨੀਂਦ ਵੀ ਗੁਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸੌਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਉਹ ਗੱਲਾਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਸੌਂ ਗਏ ਹਨ।
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਲਤ ਇੱਕ ਵਿਹਾਰ ਸਬੰਧੀ ਵਿਗਾੜ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸ਼ੋਰ ਜਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਬਾਲਗ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੁਆਰਾ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜਿਆਂ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਕਮੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਜਾਂ ਬੰਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਡੀਆ (ਫੇਸਬੁੱਕ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ, ਟਵਿੱਟਰ, ਯੂਟਿਊਬ, ਸਨੈਪਚੈਟ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮਾਂ ਸਮੇਤ) ਦੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਕਿਸ਼ੋਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਲਤ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਘਟਦੀ ਹੈ।
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ’ਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ’ਚ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਘਟ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਕੱਲੇਪਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਪਿਛਲੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਵਧੀ ਹੈ ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨੌਜਵਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ।
ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ’ਤੇ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ’ਚ 15 ਤੋਂ 45 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਰਗ ’ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਦਾ ਯੁੱਗ ਮੋਬਾਈਲ, ਲੈਪਟਾਪ ਵਰਗੇ ਗੈਜੇਟਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖ ਕੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾ ਕੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਲਤ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਆਦੀ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਵੀਡੀਓ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਲਈ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸਮਾਰਟ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਵਾਲੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ, ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਮਿੰਟਾਂ ਅਤੇ ਘੰਟਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣਾ, ਨੈਟਫਲਿਕਸ ਨੂੰ ਬਿੰਜ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਫੇਸਬੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਸਕ੍ਰੋਲ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਅਤੇ ਐਪਸ ਸਾਡਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਹੁਣ ਇੱਕ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘੱਟ ਸਵੈ-ਮਾਣ, ਇਕੱਲਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ, ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਵਾਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਫ੍ਰੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਓ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਸਾਡੀਆਂ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ’ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਛੋਟੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ, ਵਟਸਐਪ ਜਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਆਈਕਨਾਂ ਦੇ ਆਦੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕਿ ਨਵਾਂ ਕੀ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਫੋਨ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਚੈੱਕ ਕਰਨਾ ਸਾਡੀ ਆਦਤ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਘਟਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਲਤ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਤੇ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ ਬਿਤਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਹੈ। ਆਨਲਾਈਨ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੀਮਿਤ ਕਰਕੇ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਅਸਲ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚੋ ਕਿ ਸਾਡੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਸੁੰਦਰ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਈਟਾਂ ਕਿਉਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਬੀਚਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਹਾਈਕਿੰਗ ਟ੍ਰੇਲ ਤੱਕ।
ਪਰੀ ਵਾਟਿਕਾ, ਕੌਸ਼ੱਲਿਆ ਭਵਨ,
ਬਰਵਾ (ਸਿਵਾਨੀ) ਭਿਵਾਨੀ, ਹਰਿਆਣਾ
ਮੋ. 94665-26148
ਡਾ . ਸੱਤਿਆਵਾਨ ਸੌਰਭ
ਹੋਰ ਅਪਡੇਟ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ Facebook ਅਤੇ Twitter,Instagram, Linkedin , YouTube‘ਤੇ ਫਾਲੋ ਕਰੋ
