ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਸਮਾਰਟਫੋਨ, ਈ-ਬੁੱਕ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰ ਸਿੱਖਦੈਮਮ
ਅੱਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਸਮਾਰਟਫੋਨ, ਟੇਬਲੇਟ ਅਤੇ ਈ-ਰੀਡਰ ਵਰਗੀਆਂ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਧਿਆਪਕ, ਮਾਪੇ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਯਕੀਨਨ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਕਲਾਸਰੂਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹੁਣ ਸਕੂਲ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਆਈਪੈਡ ਅਤੇ ਈ-ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੈੱਸ ਹਨ। ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਅਧਿਆਪਕ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਮਾਪੇ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਇਹ ਮੰਨ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਤਰਜੀਹ ਬਿਹਤਰ ਸਿਖਲਾਈ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦੀ ਹੈ. ਪਰ ਅਸੀਂ ਪਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ।
ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਪਾਠ ਦੀ ਸਮਝ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਸਾਡੇ ਹਾਲ ਦੇ ਕੰਮ ਨੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ ‘ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ. ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਲਾਸਰੂਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰੂਪ ਜਿਵੇਂ ਡਿਜੀਟਲ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਧੇਰੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਅਤੇ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹਨ, ਇਹ ਮੰਨਣਾ ਗਲਤ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਡਿਜੀਟਲ ਰੀਡਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਬਿਹਤਰ ਸੇਵਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਗਤੀ ਸਾਡੇ ਕੰਮ ਨੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਤਰ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਕ੍ਰੀਨ ਤੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜਗੁਜਾਰੀ ਬਿਹਤਰ ਰਹੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਲ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਝੱਲਣ ਲੱਗੀ। ਅਸੀਂ ਪਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਛਪਾਈ ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਣ ਦੇ ਯੋਗ ਸਨ
ਜੋ ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਇਕ ਪੰਨੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਨ. ਇਹ ਉਸ ਵਿਘਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਕ੍ਰੌਲਿੰਗ ਦੀ ਸਮਝ ‘ਤੇ ਹੈ. ਅਸੀਂ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਵੀ ਹੋਏ ਕਿ ਕੁਝ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਛਾਪੇ ਗਏ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਸਮਝ ਦੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਪੱਧਰਾਂ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਰਖ ਕੀਤੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੈਟਰਨਾਂ ਦੀ ਹੋਰ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਤਿੰਨ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਾਲਜ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਕਾਗਜ਼ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕੀਤੀ ਗਈ
ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਘੱਟ ਪਸੰਦ ਨੂੰ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਦੋ ਹਵਾਲੇ, ਇਕ ਆਨਲਾਈਨ ਅਤੇ ਇਕ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਫਿਰ ਤਿੰਨ ਕੰਮ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ: ਪਾਠ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ, ਰੀਡਿੰਗ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੁੰਜੀ ਪੁਆਇੰਟਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਮੱਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ
ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਯਾਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਹੋ ਗਏ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜ਼ਗੁਜਾਰੀ ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨਤਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਡੇਟਾ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਹੈ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਖੋਜਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਜੋ ਪ੍ਰਿੰਟਿਡ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰਾਂ ‘ਤੇ ਨਵੀਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਡਿਜੀਟਲ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਤਰਜ਼ੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪੜ੍ਹਨ ਪ੍ਰਿੰਟ ਨਾਲੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਨਲਾਈਨ ਸੀ।
ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਆਨਲਾਈਨ ਸਮਝਿਆ। ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ, ਪ੍ਰਿੰਟ ਬਨਾਮ ਡਿਜੀਟਲ ਰੀਡਿੰਗ ਲਈ ਸਮੁੱਚੀ ਸਮਝ ਬਿਹਤਰ ਸੀ। ਮਾਧਿਅਮ ਸਧਾਰਣ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਮਾਇਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ (ਜਿਵੇਂ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ) । ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਭਾਗੀਦਾਰ ਜਦੋਂ ਛਾਪੇ ਗਏ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਮਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੀ
1. ਉਦੇਸ਼ ‘ਤੇ ਗੌਰ ਕਰੋ
ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ. ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖਾਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਭਾਲਦੇ ਹਾਂ. ਦੂਸਰੇ ਸਮੇਂ, ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਲਈ ਅਖਬਾਰ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਲੇਖ ਜਾਂ ਟੈਕਸਟ ਇੱਕ ਪ੍ਰਿੰਟ ਜਾਂ ਡਿਜੀਟਲ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਲੈਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਉਂ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਾਂ. ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤਰ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਹੜਾ ਮਾਧਿਅਮ ਸਭ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਇਥੇ ਕੋਈ ਇਕ ਮਾਧਿਅਮ ਸਭ ਨਾਲ ਫਿੱਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
2. ਕੰਮ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰੋ
ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੋ ਸਮਝ ਰਹੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਮਾਧਿਅਮ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਉੱਤੇ ਚੁਣਨ ਦਾ ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਜਾਂ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪ੍ਰਿੰਟ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ. ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ ਕਿ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਇਹ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਉਹਨਾਂ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਨਿਰਣੇ ਵਿਚ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ
3. ਇਸ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਕਰੋ
ਸਾਡੇ ਤੀਜੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਅਰਥਪੂਰਨ ਪਰੋਫਾਈਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਏ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਟੈਕਸਟ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਦੇ ਢੰਗ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲਾਂ ਵਿਚੋਂ, ਸਾਨੂੰ ਅੰਡਰਗ੍ਰੈਜੁਏਟਸ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਪ੍ਰਿੰਟ ਤੋਂ ਡਿਜੀਟਲ ਵੱਲ ਚਲੇ ਗਏ. ਇਸ ਅਟੈਪੀਕਲ ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿਚ ਹੌਲੀ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਟੈਕਸਟ ਇਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਹੋਣ ਨਾਲੋਂ.
ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਡਿਜੀਟਲ ਟੈਕਸਟ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਲਈ ਇਸ ਚੋਣਵੇਂ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਾਡਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦਿਆਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਟੈਕਸਟ ਵਿੱਚ ਵਧਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ ਜਾਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਪੇਪਰ ਰਹਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸਾਡੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਲੇਖ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਅਸੀਂ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਵਾਪਸ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਤ ਪਾਠ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਨ ਪੱਧਰ ਦੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹਮੇਸ਼ਾ ਛਾਪਣ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਚਾਹੇ ਉਹ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਣੂ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਣ।
ਬੇਸ਼ਕ, ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਆਨਲਾਈਨ ਰੀਡਿੰਗ ਵੱਲ ਮਾਰਚ ਬੇਰੋਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਆਨਲਾਈਨ ਟੈਕਸਟ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚੌੜਾਈ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਗਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਸਾਡਾ ਟੀਚਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਜ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਮੂਲ ਅਤੇ ਉਹ ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਅਕ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਨੂੰ ਰੂਪ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਾਉਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਛਾਪੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਛੋਟ ਦੇਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਹਨ।
ਸਾਬਕਾ ਪੀ.ਈ.ਐਸ. – 1
ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰ. ਮਲੋਟ ਪੰਜਾਬ
ਵਿਜੈ ਗਰਗ
ਹੋਰ ਅਪਡੇਟ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ Facebook ਅਤੇ Twitter ‘ਤੇ ਫਾਲੋ ਕਰੋ.
