Dengue Fever: ਡੇਂਗੂ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਵਾਇਰਲ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਮਾਦਾ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਛਰ ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਵੇਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਗਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ ਦਾ ਸੰਕਰਮਣ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਜਾਨਲੇਵਾ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਲੱਛਣ, ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ, ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸਹੀ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
1. ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਲੱਛਣ: | Dengue Fever
ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ ਦੇ ਲੱਛਣ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਚਾਰ ਤੋਂ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਆਮ ਲੱਛਣ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
Read Also : Diabetes: ਜੇਕਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਹ ਲੱਛਣ, ਤਾਂ ਹੋ ਜਾਓ ਸਾਵਧਾਨ, ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ
- ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ: ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ 106 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਸਿਰਦਰਦ: ਮੱਥੇ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਤੇਜ਼ ਸਿਰਦਰਦ ਹੋਣਾ ਵੀ ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਜੋੜਾਂ ’ਚ ਦਰਦ: ਇਸ ਨੂੰ ਬ੍ਰੇਕਬੋਨ ਫੀਵਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ’ਚ ਅਸਹਿ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦਰਦ: ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ ਜਾਂ ਆਸ-ਪਾਸ ਦਰਦ ਹੋਣਾ ਵੀ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
- ਚਮੜੀ ’ਤੇ ਲਾਲ ਧੱਫੜ: ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੇ ਦਾਣੇ ਜਾਂ ਧੱਫੜ ਉੱਭਰਨਾ ਵੀ ਇੱਕ ਆਮ ਲੱਛਣ ਹੈ।
- ਜੀ ਕੱਚਾ ਹੋਣਾ ਤੇ ਉਲਟੀ: ਕੁਝ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਜੀ ਕੱਚਾ ਹੋਣਾ, ਉਲਟੀ ਜਾਂ ਭੁੱਖ ਨਾ ਲੱਗਣ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ: ਡੇਂਗੂ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਕਾਫੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਵਗਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਡੇਂਗੂ ਹੈਮੋਰਹੈਜਿਕ ਫੀਵਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੱਕ, ਮਸੂੜੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਅੰਗਾਂ ’ਚੋਂ ਖੂਨ ਨਿੱਕਲਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
2. ਡੇਂਗੂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ: | Dengue Fever
ਡੇਂਗੂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ ਅਤੇ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਪਾਅ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ:-
- ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ: ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਕਰੋ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਲਈ।
- ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੋ: ਬਾਹਰ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੋ।
- ਮੱਛਰ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕ੍ਰੀਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ: ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਚਮੜੀ ’ਤੇ ਮੱਛਰ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕ੍ਰੀਮ ਲਾਓ।
- ਘਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ: ਏਡੀਜ ਮੱਛਰ ਖੜ੍ਹੇ ਪਾਣੇ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਘਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ਪਾਣੀ ਨਾ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣ ਦਿਓ। ਫੁੱਲਦਾਨ, ਕੂਲਰ, ਬਾਲਟੀ, ਗਮਲੇ ਆਦਿ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਕਰੋ ਜਾਂ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਾਫ ਕਰੋ।
- ਖਿੜਕੀਆਂ ਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ’ਤੇ ਜਾਲੀ ਲਾਓ: ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਖਿੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ’ਤੇ ਜਾਲੀ ਲਗਵਾਓ।
- ਫੌਗਿੰਗ ਕਰਵਾਓ: ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਫੌਗਿੰਗ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
3. ਡੇਂਗੂ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ: | Dengue Fever
ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਖਾਸ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਖਰਾਬ ਨਾ ਹੋਵੇ:-
- ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਰਾਮ ਕਰੋ: ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਰਾਮ ਦਿਓ ਤਾਂ ਜੋ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਹੇ।
- ਆਪਣੇ-ਆਪ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾ ਲਓ: ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਦਰਦ ਨਿਵਾਰਕ ਜਾਂ ਬੁਖਾਰ ਘਟਾਉਣ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾ ਲਵੋ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਐਸਪਰਿਨ ਅਤੇ ਆਇਬੂਪ੍ਰੋਫੇਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਨਾ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਖੂਨ ਦੇ ਬਹਾਅ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਓ: ਡੇਂਗੂ ਵਿੱਚ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਕਾਉਂਟ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਰਹੋ।
- ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਵਧਾਓ: ਡੇਂਗੂ ਵਿੱਚ ਡਿਹਾਈਡ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ, ਨਾਰੀਅਲ ਪਾਣੀ, ਓਆਰਐਸ ਤੇ ਹੋਰ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਜਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
4. ਡੇਂਗੂ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਪੋਸ਼ਣ:
ਡੇਂਗੂ ਦੌਰਾਨ ਮਰੀਜ਼ ਦਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਹੀ ਖੁਰਾਕ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਰੋਗੀ ਜਲਦੀ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਖੁਰਾਕ ਪਦਾਰਥ ਡੇਂਗੂ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ:-
- ਪਪੀਤੇ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਰਸ: ਪਪੀਤੇ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਰਸ ਡੇਂਗੂ ਵਿੱਚ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦਗਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਨਾਰੀਅਲ ਪਾਣੀ: ਡੇਂਗੂ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਾਰੀਅਲ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਕੀਵੀ ਅਤੇ ਅਨਾਰ: ਇਹ ਫਲ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦਗਾਰ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਤੁਲਸੀ ਦਾ ਪਾਣੀ: ਤੁਲਸੀ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਐਂਟੀਆਕਡੀਡੈਂਟ ਅਤੇ ਐਂਟੀਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ: ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਫੋਲਿਕ ਐਸਿਡ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਯੁਕਤ ਆਹਾਰ: ਦਾਲ ਅਤੇ ਸੋਇਆਬੀਨ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਯੁਕਤ ਆਹਾਰ ਨਾਲ ਰੋਗੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸਮਰੱਥਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਸਿੱਟਾ :
ਡੇਂਗੂ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਸੰਕਰਾਮਕ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਕਥਾਮ ਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ, ਸਹੀ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤ ਕੇ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਅਸਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਕਰੋਪੀ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਅਤੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਸਾਫ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਕਾੜ੍ਹਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਵਿਧੀ
ਲੋੜੀਂਦੀ ਸਮੱਗਰੀ:
5-6 ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਪੱਤੇ, 5-6 ਪਪੀਤੇ ਦੇ ਪੱਤੇ (ਧੋਵੋ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟੋ), 1 ਚਮਚ ਹਲਦੀ ਪਾਊਡਰ, 1 ਇੰਚ ਅਦਰਕ (ਗਰੈਂਡ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ), 1 ਚਮਚ ਗਿਲੋਏ ਪਾਊਡਰ ਜਾਂ ਤਾਜ਼ੇ ਗਿਲੋਏ ਦੇ ਟੁਕੜੇ (1-2 ਇੰਚ), 1 ਚਮਚ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ (ਮੋਟੀ ਪੀਸੀ), ਸ਼ਹਿਦ (ਸਵਾਦ ਅਨੁਸਾਰ), 2-3 ਕੱਪ ਪਾਣੀ।
ਤਰੀਕਾ: ਇੱਕ ਪੈਨ ਵਿੱਚ 2-3 ਕੱਪ ਪਾਣੀ ਲਓ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੱਧਮ ਅੱਗ ’ਤੇ ਉਬਾਲੋ। ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਪਪੀਤੇ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਅਦਰਕ, ਹਲਦੀ ਅਤੇ ਗਿਲੋਏ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਲਓ। ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉੱਬਲਣ ਦਿਓ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪਕਾਓ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਅੱਧਾ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਪਾ ਕੇ 2-3 ਮਿੰਟ ਹੋਰ ਉਬਾਲੋ। ਅੱਗ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਕਾੜ੍ਹੇ ਨੂੰ ਪੁਣ ਲਓ। ਸਵਾਦ ਲਈ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਦ ਮਿਲਾ ਕੇ ਗਰਮਾ-ਗਰਮ ਪੀਓ।
ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਤਰੀਕਾ: ਦਿਨ ਵਿਚ 1-2 ਵਾਰ ਇਸ ਕਾੜ੍ਹੇ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰੋ। ਡੀਕੋਸ਼ਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਜਾਂ ਠੰਢਾ ਨਾ ਪੀਓ; ਕੋਸਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਨੋਟ:- ਇਹ ਕਾੜ੍ਹਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਉਪਾਅ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸਿਰਫ਼ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਲਓ ਅਤੇ ਸਹੀ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਓ।
