ਹਿਜਾਬ ਦੇ ਸਵਾਲ ’ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਹਿਸ ਦੀ ਲੋੜ
ਕਰਨਾਟਕ ’ਚ ਮੁਸਲਿਮ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਨੂੰ ਹਿਜਾਬ ਪਾਉਣਾ (Question of Hijab) ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਮੁੱਦੇ ’ਤੇ ਜੰਗ ਛਿੜ ਗਈ ਹੈ। ਉਡਪੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਗਰਮਾ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ’ਤੇ ਕੌਮੀ ਬਹਿਸ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕਰਨਾਟਕ ਦੀ ਭਾਜਪਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ 1983 ’ਚ ਪਾਸ ਹੋਏ ਸਿੱਖਿਆ ਕਾਨੂੰਨ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਸਰਕਾਰ ਕਰੇਗੀ ਜਾਂ ਉਸ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾ ਵੱਲੋਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਕੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿਵਸਥਾ ਖਿਲਾਫ ਅਦਾਲਤ ’ਚ ਪਟੀਸ਼ਨ ਵੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਮੌਲਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਕੀ ਖਾਣਾ ਹੈ, ਕੀ ਪਹਿਨਣਾ ਹੈ, ਕਿਸ ਪਾਸੇ ਸੌਣਾ ਹੈ ਇਸ ਸਭ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਉਸ ਕੋਲ ਹੈ। ਇਹ ਦਲੀਲ ਮੋਟੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਹੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੀਆਂ ਬਰੀਕੀਆਂ ਵਿਚ ਜਾਓ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਖਾਣ-ਪੀਣ, ਪਹਿਨਣ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਦੀ ਅਸੀਮ ਅਜ਼ਾਦੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਮਾਸ ਖਾਣ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੰਗਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਫਿਰਕੂ ਜ਼ਹਿਰ ਫੈਲਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਹਿਜਾਬ ਪਹਿਨਣ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਇਸ ਖਤਰਨਾਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਹਿਜਾਬ ਕੀ ਹੈ? ਹਿਜਾਬ ਸਿਰ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਵਾਲਾ ਕੱਪੜਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਨਾਲ ਚਿਹਰਾ ਵੀ ਢੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਅੱਖਾਂ ਨੰਗੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਲਗਭਗ ਉਵੇਂ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਹਰ ਕੋਈ ਮਰਦ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਮਾਸਕ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹਿਜਾਬ, ਬੁਰਕਾ ਤੇ ਨਕਾਬ ਕਿਉ ਪਹਿਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾ ਜੋ ਅਰਬਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਦੇਹ-ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਅਸ਼ਲੀਲ ਹਰਕਤਾਂ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਣ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਰਦੇ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਹੁਣ ਪਰਦਾ ਤੇ ਹਿਜਾਬ ਵਰਗੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਇਸਲਾਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਘਟਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਤੋਂ 50-55 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕਾਬੁਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਰਿਸਰਚ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਅਫਗਾਨ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਸਕਰਟਾਂ ਪਹਿਨਦਿਆਂ ਦੇਖਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਰੂਸ, ਯੂਰਪ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਕਰਟਾਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਅਸ਼ਲੀਲ ਅਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਪੁਸ਼ਾਕ ਦਾ ਸਮੱਰਥਨ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਪਰਦਾ ਤੇ ਹਿਜਾਬ ਨੂੰ ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਪਰਦਾ ਅਤੇ ਹਿਜਾਬ ਦੀ ਕੋਈ ਵਿਵਸਥਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੁਰਾਨ ਸ਼ਰੀਫ ਦੇ ਅਧਿਆਇ 33 ਦੀ ਆਇਤ 59 ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇਹੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਅੰਗ ਢੱਕਣ ਲਈ ਕਹੋ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਨਾ ਕਰਨ। ਉਹ ਬਾਹਰਲੇ ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੀਵੀਆਂ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। (ਸਿਪਾਰਾ 24, ਆਇਤ 31)। ਕੁਰਾਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਜਾਇਜ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਮਰਦ ਆਪਣੀ ਨਿਮਰਤਾ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤਾ ਝਿਜਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਰਦਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਿੱਥੇ ਸੀ? ਇਹ ਵੀ ਕੁਝ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੱਲਿਆ ਸੀ। ਖਾਸਕਰ ਪਰਦੇਸੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ! ਕਈ ਸੰਤ, ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਮਹਾਂਰਿਸ਼ੀ ਦਇਆਨੰਦ ਨੇ ਪਰਦਾ ਪ੍ਰਥਾ ਦਾ ਸਖਤ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਸਵਾਲ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਲਿੰਗ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਔਰਤਾਂ ’ਤੇ ਹੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਿਉਂ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਗ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ, ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਕਿਉਂ ਛੁਪਾਉਣ? ਬੁਰਕਾ, ਪਰਦਾ, ਹਿਜਾਬ ਤੇ ਨਕਾਬ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਢੱਕਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਚੋਰ, ਠੱਗ ਤੇ ਹੋਰ ਅਪਰਾਧੀ ਵੀ ਬੁਰਕੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਸਲਾਮਿਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਫੜੇ ਗਏ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਲਾਲ ਮਸਜਿਦ ’ਤੇ ਫੌਜ ਨੇ ਛਾਪਾ ਮਾਰਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਇਮਾਮ ਬੁਰਕੇ ’ਚ ਲੁਕ ਕੇ ਫਰਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕੁਝ ਵੀ ਪਹਿਨ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿੱਕਲਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਹੈ (ਦਿਗੰਬਰ ਜੈਨ ਸੰਤਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਪਰ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੰਗ, ਸ਼ੈਲੀ, ਆਕਾਰ, ਕੀਮਤ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤਾਂ ਬੁਰਕਾ ਪਹਿਨਦੀਆਂ ਹਨ, ਹਿੰਦੂ ਔਰਤਾਂ ਪਰਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮੱਥੇ ’ਤੇ ਸਿੰਦੂਰ ਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਿੱਖ ਮਰਦ ਦਸਤਾਰ ਅਤੇ ਵਾਲ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਹਿੰਦੂ ਮਰਦ ਚੋਟੀ, ਜਨੇਊ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਧੋਤੀ, ਪਜਾਮਾ, ਲੁੰਗੀ, ਪੈਂਟ, ਚਾਦਰ, ਅੰਗੋਚਾ ਆਦਿ। ਪਰ ਬਿਹਤਰ ਹੈ ਜੇਕਰ ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਊਲ-ਜਲੂਲ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਜੋ ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਨਸਲ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦੇ ਡੰਡੇ ਮਾਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਗੁਰੂਕੁਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਸੀ। ਯੂਨਾਨੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪਲੇਟੋ ਦੀ ‘ਅਕੈਡਮੀ’ ਅਤੇ ਅਰਸਤੂ ਦੀ ‘ਲੇਕਮ’ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਹੀ ਘਰਾਣੇ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਇੱਕੋ-ਜਿਹਾ ਸੀ। ਕੀ ਕਿ੍ਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੁਦਾਮਾ ਸੰਦੀਪਨੀ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ?
ਉਹ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਹਿਨੋ ਜੋ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਪਰ ਜੇਕਰ ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਇੱਕੋ-ਜਿਹਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਹਨ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨਤਾ ਤੇ ਸਾਦਗੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਦੌਲਤ ਦੀ ਉੱਤਮਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਹੀਣਤਾ ਦੀ ਗ੍ਰੰਥੀ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੂਰੀ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗੀ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਹਿਜਾਬ ਪਹਿਨਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੋਸਦੀਆਂ ਰਹਿਣਗੀਆਂ। ਫਿਰ ਭਗਵਾ ਦੁਪੱਟਾ ਅਤੇ ਨੀਲਾ ਪਰਨਾ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ। ਇਹ ਵੱਖਵਾਦ ਭਾਵੇਂ ਧਾਰਮਿਕ, ਜਾਤੀ ਜਾਂ ਆਰਥਿਕ ਹੋਵੇ, ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੀ, ਪਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਸਿਰਫ ਅਰਬੀ ਵਿੱਚ, ਈਸਾਈ ਸਿਰਫ ਅੰਗਰੇਜੀ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਯਹੂਦੀ ਨਾਂਅ ਸਿਰਫ ਇਬਰਾਨੀ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ? ਉਹ ਅਰਬਾਂ, ਬਿ੍ਰਟਿਸ਼ ਅਤੇ ਇਜਰਾਈਲੀਆਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਿਉਂ ਕਰਨ? ਉਹ ਆਪਣਾ ਨਾਂਅ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ? ਹਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਾਂਅ ਅਜਿਹਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਉਹ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦੀ ਲਾਠੀ ਨਾ ਮਾਰੇ। ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ-ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਆਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਏਕਤਾ ਸਟੀਕ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ। ਮੈਂ ਸੰਸਕਿ੍ਰਤ ਵਿੱਚ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਦੇਖੇ ਹਨ। ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦਾ ਨਾਂਅ ਸੁਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਦਾ ਨਾਂਅ ਮੇਘਾਵਤੀ ਸੀ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੇਕਰ ਸਾਡੇ ਮੁਸਲਮਾਨ, ਈਸਾਈ ਭਰਾ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨ ਛੱਡ ਦੇਣ ਤਾਂ ਉਹ ਕਰੋੜਾਂ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬਾਈਬਲ ਅਤੇ ਕੁਰਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੀ ਪੰਗਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਕਿ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਮਾਸ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ ਉਹ ਘਟੀਆ ਈਸਾਈ ਜਾਂ ਘਟੀਆ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਵੈ-ਇਕਬਾਲ ਅਤੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਤੁਸੀਂ ਸਵੈ-ਧਰਮੀ ਰਹੋਗੇ, ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਭਾਰਤੀ ਬਣੋਗੇ।
ਡਾ. ਵੇਦ ਪ੍ਰਤਾਪ ਵੈਦਿਕ
ਹੋਰ ਅਪਡੇਟ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ Facebook ਅਤੇ Twitter,Instagram, Linkedin , YouTube‘ਤੇ ਫਾਲੋ ਕਰੋ
