Dengue Fever Symptoms: ਅਨੁ ਸੈਣੀ। ਜਿੱਥੇ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਮੌਸਮ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰਾਹਤ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਹ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਡੇਂਗੂ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਏਡੀਜ਼ ਏਜਿਪਟੀ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਵਾਇਰਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਛਰ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਕੱਟਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ’ਚ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ’ਚ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਸੁਚੇਤ ਹੈ ਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਰੋਕਥਾਮ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਹ ਖਬਰ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Organic Farming In India: ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਹੈ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦਾ
ਕੀ ਹੈ ਡੇਂਗੂ? | Dengue Fever Symptoms
ਡੇਂਗੂ ਇੱਕ ਛੂਤ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਡੇਂਗੂ ਵਾਇਰਸ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਕਿਸਮਾਂ (ਡੀਈਐੱਨ1, ਡੀਈਐੱਨ-2, ਡੀਈਐੱਨ-3, ਅਤੇ ਡੀਈਅੱੈਨ-4) ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਮੱਛਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦਾ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ’ਚ ਦਰਦ, ਅੱਖਾਂ ਪਿੱਛੇ ਦਰਦ, ਚਮੜੀ ’ਤੇ ਧੱਫੜ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ‘ਡੇਂਗੂ ਹੈਮੋਰੈਜਿਕ ਬੁਖਾਰ’ ਜਾਂ ‘ਡੇਂਗੂ ਸ਼ੌਕ ਸਿੰਡਰੋਮ’ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੰਦਰੂਨੀ ਖੂਨ ਵਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕਿਉਂ ਵਧ ਰਿਹੈ ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਪ੍ਰਕੋਪ? | Dengue Fever Symptoms
ਡੇਂਗੂ ਮੱਛਰ ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮੀਂਹ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਸਰਗਰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਛਰ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ’ਚ ਪ੍ਰਜਨਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੂਲਰਾਂ, ਗਮਲਿਆਂ, ਟੈਂਕੀਆਂ, ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਜਾਂ ਟਾਇਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਹੋਇਆ ਪਾਣੀ। ਇਸ ਸਾਲ, ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਜਲਦੀ ਆਉਣ ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਮੀਂਹ ਨੇ ਮੱਛਰਾਂ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਕਈ ਸੂਬਿਆਂ ’ਚ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ’ਚ 30 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਧਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਡੇਂਗੂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ? | Dengue Fever Symptoms
ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਤੇ ਮਾਹਰ ਲਗਾਤਾਰ ਅਪੀਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡੇਂਗੂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਖੁਦ ਜਾਗਰੂਕ ਰਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਤੁਸੀਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਡੇਂਗੂ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹੋ:
1. ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚੋ
- ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਓ।
- ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸੌਂਵੋ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰੋ।
- ਮੱਛਰ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਰੀਮਾਂ ਜਾਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
2. ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ
- ਕੂਲਰਾਂ, ਗਮਲਿਆਂ, ਟਾਇਰਾਂ, ਬਾਲਟੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ।
- ਟੈਂਕੀਆਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖੋ ਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ’ਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ।
- ਘਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ।
3. ਘਰ ’ਚ ਜਾਲੀਆਂ ਲਾਓ
- ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਤੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ’ਤੇ ਬਰੀਕ ਜਾਲੀਆਂ ਲਾਓ ਤਾਂ ਜੋ ਮੱਛਰ ਅੰਦਰ ਨਾ ਆ ਸਕਣ।
- ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਰੱਖੋ।
4. ਕੁਦਰਤੀ ਉਪਚਾਰ
- ਨਿੰਮ ਤੇ ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਧੂੰਆਂ ਬਣਾਓ।
- ਲੈਵੈਂਡਰ, ਸਿਟ੍ਰੋਨੇਲਾ ਤੇ ਯੂਕਲਿਪਟਸ ਤੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
5. ਭਾਈਚਾਰਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸਫਾਈ
- ਸਮਾਜ ਤੇ ਇਲਾਕੇ ’ਚ ਇੱਕ ਸਮੂਹਿਕ ਸਫਾਈ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਓ।
- ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਤੋਂ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਫੌਗਿੰਗ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰੋ।
ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਮਾਹਿਰ?
ਡਾ. ਸੀਮਾ ਗੁਪਤਾ, ਸੀਨੀਅਰ ਡਾਕਟਰ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹਸਪਤਾਲ ਮੁਜ਼ੱਫਰਨਗਰ, ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ
‘ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਕੋਈ ਖਾਸ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੋਕਥਾਮ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ, ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦੇਣ ਤੇ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ, ਤਾਂ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੁਖਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ, ਦਰਦ ਨਿਵਾਰਕ ਜਾਂ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾ ਲਓ।’ Dengue Fever Symptoms
ਕੀ ਹਨ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ? | Dengue Fever Symptoms
- 102-105 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ
- ਸਿਰ ਦਰਦ ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦਰਦ
- ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਜੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ
- ਉਲਟੀ, ਮਤਲੀ
- ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਲਾਲ ਧੱਫੜ ਜਾਂ ਧੱਫੜ
- ਖੂਨ ਵਗਣਾ (ਨੱਕ ਵਗਣਾ, ਮਸੂੜਿਆਂ ਤੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣਾ ਆਦਿ, ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ)
ਜੇਕਰ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਸਪਤਾਲ ਜਾਓ।
ਕੀ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ਼?
ਡੇਂਗੂ ਲਈ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਖਾਸ ਐਂਟੀ-ਵਾਇਰਲ ਦਵਾਈ ਜਾਂ ਟੀਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ (ਹਾਲਾਂਕਿ ਖੋਜ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ)। ਇਲਾਜ ਸਿਰਫ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ’ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਆਰਾਮ, ਵਧੇਰੇ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਰੀਅਲ ਪਾਣੀ, ਜੂਸ, ਓਆਰਐਸ) ਤੇ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ’ਚ ਭਰਤੀ ਕਰਵਾਉਣਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ
ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ
- ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪੂਰੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਵਾਲੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
- ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਖੇਡਣ ਲਈ ਬਾਹਰ ਭੇਜਦੇ ਸਮੇਂ ਮੱਛਰ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕਰੀਮ ਲਾਓ।
- ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਆਰਾਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਹੇਠ ਸੌਣ ਦਿਓ।
ਸਾਵਧਾਨੀ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰੋਕਥਾਮ
ਡੇਂਗੂ ਇੱਕ ਘਾਤਕ ਬਿਮਾਰੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨਾਲ ਇਸ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ, ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਤੇ ਆਮ ਜਨਤਾ – ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ’ਚ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਖੁਦ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹੋ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰੋ।
