ਸੜਕ ਜਾਮ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਮਹਾਂਨਗਰਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਸਨ। ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ ਇਸ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਸਨ। ਪਰ ਹੁਣ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੇਹਿਸਾਬੇ ਵਾਹਨ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਘੁੰਮਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਤ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਚੌਕ ਅਤੇ ਚੌਰਾਹੇ ਕਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਸਨ, ਅੱਜ ਬਦਨਾਮ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਜਾਮ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਮਹਾਂਨਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਐਲੀਵੇਟਿਡ ਸੜਕਾਂ, ਫਲਾਈਓਵਰ, ਅੰਡਰਪਾਸ ਆਦਿ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨਾਲ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਜਾਮ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। (Traffic)
ਪਰ ਦਰਮਿਆਨੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਜਾਮ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਵੱਖਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੜਕ ਜਾਮ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿਆਪਕ ਹੈ। 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸੜਕਾਂ ਦੀ ਮਾੜੀ ਹਾਲਤ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਸੜਕ ’ਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਅਟੁੱਟ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। (Traffic)
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : World Bicycle Day: ਸਾਈਕਲ ਦੇ ਪੈਡਲ ਮਾਰੋ
ਇੱਕ ਬੀਆਰਟੀ (ਬੱਸ ਰੈਪਿਡ ਟ੍ਰਾਂਜਿਟ) ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚਾਰੂ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤੇਜ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਬੀਆਰਟੀ ਨੇ ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਭੀੜ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਲਾਈਟ ਰੇਲ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਸੜਕੀ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਕੁਸ਼ਲ ਵਿਕਲਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੜਕ ’ਤੇ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਾਫੀ ਘਟ ਗਈ ਹੈ। ਬੱਸ ਕਵਰੇਜ਼ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਮੱਰਪਿਤ ਬੱਸ ਲੇਨਾਂ ਬਣਾਉਣਾ ਵਧੇਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। (Traffic)
ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀਆਂ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀਆਂ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਪੁਣੇ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੇ ਸਾਈਕਲ-ਸੇਅਰਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਮਤਲਬ ਸਾਈਕਲਿੰਗ ਨੂੰ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਹਾਰਕ ਢੰਗ ਵਜੋਂ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ। ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਰਸਤੇ ਬਣਾਉਣਾ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੋਟਰ ਵਾਹਨਾਂ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਘਟਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰਟ ਸਿਟੀਜ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। (Traffic)
ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ
ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਸਿਗਨਲਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਭੀੜ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਨ ਲਈ ਰੀਅਲ-ਟਾਈਮ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰਟ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਸਿਗਨਲ ਸਿਸਟਮ ਸ਼ਡਿਊਲਿੰਗ। ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੇ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉੱਚ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਫੀਸ ਵਸੂਲਣ, ਬੇਲੋੜੀ ਕਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪੈਸਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ। (Traffic)
ਵਿਪਰੋ ਅਤੇ ਇੰਫੋਸਿਸ ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਕਾਰਪੂਲਿੰਗ ਅਤੇ ਕੰਪਨੀ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੜਕ ’ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟ ਗਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਾਰਕ-ਅਤੇ-ਰਾਈਡ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜਾਈ ਘਟਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬੰਗਲੌਰ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਪਾਰਕਿੰਗ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸੜਕ ਦੀ ਭੀੜ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ। ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜੇਕਰ ਲੋਕ ਜਨਤਕ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਾਈਕਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। (Traffic)
ਫੁੱਟਪਾਥ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਜਾਂ ਇਸ ’ਤੇ ਨਾਕਾਬੰਦੀ ਵੀ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ
ਪੈਦਲ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਹੋਵੇਗਾ ਸਗੋਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਹੱਲ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦ ਮਿਲੇਗੀ। ਸਾਡੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਡੁੱਬਣ ਜਾਂ ਟੁੱਟਣ ’ਤੇ ਹੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਫੁੱਟਪਾਥ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਜਾਂ ਇਸ ’ਤੇ ਨਾਕਾਬੰਦੀ ਵੀ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਰੋਡ ਜਾਮ ਸਾਨੂੰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। (Traffic)
ਇਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਆਰਥਿਕਤਾ ’ਤੇ ਵੀ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਲੋਨੀਆਂ ਧੜੱਲੇ ਨਾਲ ਫੈਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਸੜਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਪਬਲਿਕ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜਦੋਂ ਵੀ ਪਬਲਿਕ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹਰ ਸ਼ਹਿਰ ਮੈਟਰੋ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮੈਟਰੋ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਹਾਊਸਿੰਗ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਵਧੇਰੇ ਵਿਹਾਰਕ ਹੈ। (Traffic)
ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਇਹ ਢੰਗ ਬੱਸ, ਲਾਈਟ ਰੇਲ ਟ੍ਰਾਂਜਿਟ (ਐਲਆਰਟੀ), ਮੋਨੋਰੇਲ, ਮੈਟਰੋ ਆਦਿ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ
ਜਿਸ ’ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ’ਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਇਹ ਢੰਗ ਬੱਸ, ਲਾਈਟ ਰੇਲ ਟ੍ਰਾਂਜਿਟ (ਐਲਆਰਟੀ), ਮੋਨੋਰੇਲ, ਮੈਟਰੋ ਆਦਿ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ’ਚ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਭੀੜ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ, ਗੈਰ-ਮੋਟਰਾਈਜ਼ਡ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ। (Traffic)
ਸਮਾਰਟ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ, ਕਾਰਪੂਲਿੰਗ ਅਤੇ ਰਾਈਡ-ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਪਾਰਕ-ਐਂਡ-ਰਾਈਡ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਭਵਿੱਖੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਟਿਕਾਊ ਅਤੇ ਏਕੀਕਿ੍ਰਤ ਆਵਾਜਾਈ ਹੱਲਾਂ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਰਹਿਣ ਯੋਗ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣੇ ਰਹਿਣ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਪਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਧੇਰੇ ਕੁਸ਼ਲ ਅਤੇ ਘੱਟ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਉੱਬਾ ਭਵਨ, ਆਰੀਆਨਗਰ, ਹਿਸਾਰ (ਹਰਿਆਣਾ)
ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਸੌਰਭ