ਚੀਕ
ਚੀਕ
‘‘ਆਹ ਵੇਖ ਬਾਪੂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵੀ ਸੜਕ ’ਚ ਆ ਗਈ।’’ ਅਖਬਾਰ ’ਚ ਆਇਆ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਵਿਖਾਉਂਦਾ ਬਲਵੀਰ ਬੋਲਿਆ।
‘‘ਉਏ ਕੀ ਕਹੀ ਜਾਨੈ ਤੂੰ ਸ਼ੁੱਭ-ਸ਼ੁੱਭ ਬੋਲ। ਜਮੀਨ ਤਾਂ ਜੱਟ ਦੀ ਮਾਂ ਹੁੰਦੀ ਆ। ਐਂ ਕਿਵੇਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦੇ ਦੇਵਾਂਗੇ ਜ਼ਮੀਨ। ਜ਼ਮੀਨ ਦੇਣ ਨਾਲੋਂ ਤਾਂ ਮਰਨਾ ਮ...
ਛੋਟੂ
ਛੋਟੂ
ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਬਾਈਪਾਸ ਵਾਲੀ ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਕੁਝ ਝੁੱਗੀਆਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਡੇਰੇ ਲਾਏ ਹੋਏ ਸਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਝੁੱਗੀਆਂ 'ਚੋਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਚੀਕ-ਚਿਹਾੜਾ, ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਪਰ ਬੇਸਮਝ ਆਵਾਜ਼ਾਂ, ਬੰਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਤੇ ਜਾਂ ਦਾਰੂ ਪੀ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਨਾਨੀਆਂ ਕੁੱਟਣ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸੁਣਦ...
ਠੰਢੇ ਸਿਵੇ ਦਾ ਸੇਕ
ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਮਨ ਵਿਗੜਦਿਆਂ ਦੇਰ ਨਾ ਲੱਗੀ । ਕੀ ਕਹਿਣਾ ਕੋਈ ਭਲਾ ਪੁਰਸ਼ ਬਚ ਜਾਵੇ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹਰੇਕ ਲਾਲਚ ਦੀ ਚੱਕੀ ਨੂੰ ਹੱਥ ਪਾ ਈ ਲੈਂਦਾ ਐ, ਭਾਵੇਂ ਸੁਖਦੇਵ ਆਪ ਇਸ ਨਰਕ ਦੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਨਾ ਵੀ ਫਸਦਾ ਪਰ ਇੱਕ ਆਪਣੀ ਅਮੀਰੀ ਧੌਂਸ ਉੱਚੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ਿਕਰ ਅਤੇ ਦੂਜੀਆਂ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁੱਜਾਂ ਕਿੱਥੇ ਟਿਕਣ ਦਿੰਦੀਆ...
ਅਣਸੁਲਝੇ ਸਵਾਲ
ਅਣਸੁਲਝੇ ਸਵਾਲ
'ਬੜੇ ਪਾਪਾ ਕਯਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ?' ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲੇ ਆ ਕੇ ਭੋਲਾ ਜਿਹਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ 'ਓਹ ਯਾਰ! ਤੈਨੂੰ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰੀ ਆਖਿਆ ਹੈ ਮੈਨੂੰ ਤੂੰ ਬੜੇ ਪਾਪਾ ਨਾ ਕਿਹਾ ਕਰ, ਦਾਦੂ ਜਾਂ ਦਾਦਾ ਜੀ ਆਖਿਆ ਕਰ' ਮੈਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਖਿਝ ਕੇ ਆਖਿਆ 'ਦਾਦਾ! ਦਾਦਾ ਸ਼ਬਦ ਕਾ ਅਰਥ ਹੋਤਾ ਹੈ ਬਦਮਾਸ਼, ਗੁੰ...
ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸਿਰਜਕ, ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ
ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸਿਰਜਕ, ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ
ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ ਦਾ ਜਨਮ 2 ਮਈ 1953 ਨੂੰ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬਸੰਤ ਕੋਟ (ਨੇੜੇ ਧਿਆਨਪੁਰ) ਵਿਖੇ ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਤੇਜ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਵੱਡੇ ਭੈਣ ਪਿ੍ਰੰਸੀਪਲ ਮਨਜੀਤ ਕੌਰ ਵੜੈਚ, ਵੱ...
ਸੋਚ (Thinking)
ਸੋਚ (Thinking)
ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਲੰਮੀ ਬੈੱਡ ਰੈਸਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਢਾਈ-ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਮਗਰੋਂ ਮੰਡੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤ ਗੇੜਾ ਮਾਰਨ ਗਿਆ ਮੱਘਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਮਗਰਲੇ ਦਿਨ ਸਨ ਸੜਕੋਂ ਉੱਤਰ ਕੇ ਪਹੀ ਪੈਂਦਿਆਂ ਹੀ ਪਹਿਲੇ ਪਾਣੀ ਲੱਗਣ ਮਗਰੋਂ ਕਣਕਾਂ ਦੇ ਲਹਿਲਹਾਉਂਦੇ ਖੇਤ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਿਛੀ ਹਰੀ ਚਾਦਰ ਵਾਂਗ ਲੱਗੇ ਵਿੱਚ-ਵਿੱਚ ...
ਚਲਾਕੀ ਦਾ ਨਤੀਜਾ
ਚਲਾਕੀ ਦਾ ਨਤੀਜਾ
ਇੱਕ ਨੱਬੇ ਸਾਲ ਦੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਸੀ ਇੱਕ ਤਾਂ ਵਿਚਾਰੀ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਉੱਤੋਂ ਉਸਦੀਆਂ ਕੁਕੜੀਆਂ ਸਾਂਭਣ ਵਾਲੀ ਕੁੜੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਗਈ ਵਿਚਾਰੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ! ਸਵੇਰੇ ਕੁਕੜੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁਗਣ ਲਈ ਛੱਡਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਘਰ ਦੀ ਕੰਧ ਟੱਪ ਦੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਘਰਾਂ 'ਚ ਭੱਜ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤੇ ਕੁੜਕੁੜ ਕ...
ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਬਰਸਾਤ
ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਬਰਸਾਤ
ਗੱਲ ਲਗਭਗ 27-28 ਵਰੇ੍ਹ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਾਣੀ 1993, 94 ਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰ ਲਗਭਗ ਕੱਚੇ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਪੱਕਾ ਘਰ ਕਿਸੇ-ਕਿਸੇ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਜਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਗਰੀਬੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਸਨ ਹਰ ਇਕ ਮੌਸਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਮੁਸੀਬਤ ਬਣ ਕੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਘਰਾ...
ਆਓ! ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਸਿੱਖੀਏ
ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਚੀਨ ਕਲਾ: ਕੁੰਡ
ਰਾਜਸਥਾਨ ਦਾ ਥਾਰ ਮਾਰੂਥਲ ਖੇਤਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਿੱਲਤ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਵਰਖ਼ਾ ਹੋਣ ਤੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਯੋਗ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਅਨੇਕ ਵਿਧੀਆਂ ...
ਅਹਿਸਾਸ
ਅਹਿਸਾਸ
‘‘ਓਹੋ! ਉਫ ਐਨੀ ਗਰਮੀ, ਅੱਜ ਤਾਂ ਅੱਗ ਈ ਲਾਈ ਪਈ ਐ ।’’
ਖੇਤੋਂ ਆਉਣ ਸਾਰ ਸਾਈਕਲ ਨੂੰ ਕੰਧ ਨਾਲ ਲਾਉਦਿਆਂ ਸ਼ਿੰਦਰ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਆਪ-ਮੁਹਾਰੇ ਹੀ ਨਿੱਕਲ ਗਿਆ ।
‘‘ਰਣਜੀਤ ਪਾਣੀ ਲਿਆ ਪੂਰਾ ਠੰਢਾ, ਨਾਲੇ ਪੱਖਾ ਵੀ ਫੁੱਲ ਕਰਦੇ’’ ਸ਼ਿੰਦਰ ਮੰਜੇ ’ਤੇ ਬੈਠਣ ਦੀ ਬਜਾਇ ਡਿੱਗ ਈ ਪਿਆ।
‘‘ਹੁਣੇ ਆਈ ਜੀ! ਤੁਸੀ...
ਦੌਲਤ ਦੀ ਕੀਮਤ
ਦੌਲਤ ਦੀ ਕੀਮਤ
ਤਪਦੀ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਲੱਖਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਚੰਨੋ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਡੈਡੀ ਜੀ! ਗਰਮੀ ਬਹੁਤ ਹੈ, ਚੱਪਲ ਪਾ ਲਓ ਜਾਂ ਕੰਮ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਕਰ ਲੈਣਾ’’ ਲੱਖਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹੱਸ ਕੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, ‘‘ਪੁੱਤਰ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਵਾਂਗਾ ਖਾਵਾਵਾਂਗਾ ਕਿੱਥੋਂ? ਨਾਲੇ ਇਹ ...
ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਿਰਸੇ ਦੀਆਂ ਨੇ
ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਿਰਸੇ ਦੀਆਂ ਨੇ
ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੱਢਵੇਂ, ਦਰੀ ਦੇ ਤੇ ਟੋਕਰੀ ਜਾਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਥੈਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।
ਦੋਸਤੋ ਜਮਾਨੇ ਬਹੁਤ ਅਡਵਾਂਸ ਆ ਗਏ ਹਨ, ਸਮਾਂ ਬੜੀ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਆਪਣੀ ਅਜੋਕੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ...
ਉਡਦਾ ਧੂੰਆਂ
ਉਡਦਾ ਧੂੰਆਂ
ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਕਿ ਭੱਜਦਿਆਂ ਨੂੰ ਖੇਤ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ। ਇਹ ਕਹਾਵਤ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰੀ ਇੱਕ ਹਸਰਸ ਘਟਨਾ ਵੇਲੇ ਮੈਨੂੰ ਸੱਚ ਲੱਗੀ ਹੋਇਆ ਇੰਝ ਕਿ ਰੋਜਾਨਾ ਵਾਂਗ ਉਸ ਦਿਨ ਵੀ ਮੈਂ ਪਿੰਡੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਜਾਣ ਲਈ ਸਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖਟਾਰਾ ਬੱਸ ’ਤੇ ਜਾ ਸਵਾਰ ਹੋਇਆ ਉਸ ’ਤੇ ਜ...
ਰਫ਼ਤਾਰ
ਰਫ਼ਤਾਰ
ਅਪਰੈਲ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਅੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੰਘ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਾਰ ਗਰਮੀ ਅਗੇਤੀ ਪੈਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਜਿਵੇਂ ਮਈ-ਜੂਨ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਤਪਦਾ ਹੈ ਲੋਅ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਸਿਖਰ ਦੁਪਹਿਰ ਤਿੱਖੜ ਧੁੱਪ ਪੰਛੀ ਕੋਈ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਵੀ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ’ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਛਾਵੇਂ ਬੈਠ ਗਏ। ਘਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਬਿਨਾਂ ਕੰਮ ਤੋਂ ਕੋਈ ਬਾਹ...
ਕੁਦਰਤੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਚੀਸ
ਕੁਦਰਤੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਚੀਸ
ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਦਿਨ ਛੁੱਟੀਆਂ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿੰਡ ਪਰਤਿਆ ‘ਭੜੋਲੂ’ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਟਾਈਮ ਸਾਈਕਲ ’ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਿਆਈਂ ਵਾਲੇ ਖੇਤ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਉਹ ਦੂਰ ਫਿਰਦੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਬਗੈਰ ਹੀ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਹ ਜਿਉਂ ਹੀ ਆਪਣ...